به گزارش پیام خانواده توانایی خیال‌پردازی، رؤیاپردازی و کشف دنیای درونی تخیل، جزء ارزشمند و حتی حیاتی ذهن انسان است. این نشان‌دهنده توانایی ما برای دستکاری افکار، ایده‌ها، ادراکات و واقعیت در محدوده خصوصی ذهن خودمان است. بااین‌حال، یک جنبه تاریک برای فانتزی‌های ذهنی وجود دارد. فانتزی‌سازی، یک بازی ذهنی خطرناک است که ما را از واقعیت جدا می‌کند و به‌طور بالقوه می‌تواند ما را در زندگی دچار مشکل کند.
فانتزی‌های ذهنی تنها محدود به رؤیاپردازی‌های روزانه نمی‌شود بلکه گاهی این خیال‌پردازی‌ها پا را از امور روزمره زندگی فراتر گذاشته و به مقوله قبل و بعد از ازدواج هم راه می‌یابد؛ چنانچه امروزه شاهدیم که بسیاری از دختران و پسران در سن ازدواج برای خودشان فانتزی‌هایی دارند که قبل و حتی بعد از ازدواج به آن‌ها فکر می‌کنند؛ فانتزی‌هایی مثل یک رابطه خاص، چهره خاص، وضع مالی خاص، عروسی خاص و... . در خیلی از موارد این فانتزی‌های ذهنی باعث می‌شود تا جوانان چشمشان را بر روی ملاک‌های واقعی ازدواج ببندند و تنها بر اساس فانتزی‌هایشان دست به انتخاب همسر بزنند؛ اینکه این فانتزی‌های ذهنی چگونه در ذهن دختران و پسران جوان بروز و ظهور پیدا می‌کند و چه تأثیری در قبل و بعد از ازدواج دارد، موضوعی است که درباره آن با دکتر سجاد کریمان مجد، مشاور پیش از ازدواج و عضو هیأت مدیره انجمن سلامت جنسی به گفت‌وگو پرداختیم.
همه فانتزی‌ها بد یا ناسالم نیستند
دکتر کریمان مجد فانتزی‌های ازدواج را به دو بخش فانتزی‌های جنسی و فانتزی‌های انتخاب همسر تقسیم می‌کند و می‌گوید: «فانتزی‌ها قبل از ازدواج برای ما ارزشمند هستند و هرکدام از این فانتزی‌ها می‌توانند حتی به ما در جهت انتخاب همسر کمک کنند؛ درواقع وقتی فانتزی‌ها در ذهن فرد به‌صورت آگاهانه به‌عنوان فانتزی تعریف می‌شوند، می‌توانند منجر به ایجاد حال خوب شده و باعث شوند تا ما درک درستی از خواسته‌هایمان پیدا کنیم.»
این مشاور پیش از ازدواج فانتزی‌های ذهنی را زمانی خطرناک می‌داند که فانتزی‌ها با واقعیت خلط شوند. او می‌گوید: «تخیل و رؤیاپردازی چیز قدرتمندی است و اگر کنترل نشود، بیش از فایده می‌تواند ضرر داشته باشد و به زندگی واقعی سرایت نماید لذا چیزی که باید برای قشر جوان به معنای درستی تشریح شود این است که تا زمانی که فانتزی‌ها در مغز ما جایگاه فانتزی دارند، ارزشمند هستند ولی وقتی این فانتزی‌ها جای خودشان را به واقعیت در دنیای واقعی می‌دهند، اینجاست که فانتزی‌ها می‌توانند زندگی ما را دچار مشکل کند.»
این افراد باید مراقب فانتزی‌های ذهنی خود باشند
کریمان مجد می‌گوید: «افرادی که دارای ویژگی شخصیتی خیال‌پرداز و شهودی هستند و موضوعات را بیشتر شهودی تحلیل می‌کنند تا منطقی، این افراد بیشتر درگیر فانتزی‌های ذهنی می‌شوند. همچنین کسانی که دچار اعتیاد به شبکه مجازی و رسانه هستند، بیشتر دچار فانتزی‌های ذهنی می‌شوند.»
این روانشناس، درگیری شدن این افراد با فانتزی‌های ذهنی را خطرناک دانست و افزود: «این افراد خیلی باید مراقب فانتزی‌های ذهنی خودشان باشند زیرا زنگ خطر خلط فانتزی و واقعیت در این افراد بسیار زیاد است و امکان دارد این افراد در تصمیم‌گیری‌ها، فانتزی‌های خود را به‌جای واقعیت تصور کنند و بر اساس آن فانتزی‌ها، در ارتباط با انتخاب همسر و ادامه مسیر برای زندگی مشترک تصمیم غلطی را اتخاذ نمایند.»
از قدرت رسانه در فضای مجازی غافل نشوید
کریمان مجد، رسانه و ویژگی‌های شخصیتی را به‌عنوان دو عامل مؤثر در ایجاد فانتزی‌های ذهنی معرفی می‌کند و می‌گوید: «در رابطه با ویژگی‌های شخصیتی خیال پردازانه، ما قدرت مقابله و مقاومت در برابر فانتزی‌های ذهنی را نداریم زیرا این مسئله جزو ویژگی شخصیتی فرد تلقی می‌شود؛ اما در مورد شبکه‌های اجتماعی و رسانه، ما می‌توانیم در استفاده از آن‌ها مراقبت بیشتری داشته باشیم.»
او تصریح می‌کند: «رسانه‌ها برای حفظ مخاطب خود در فضای بیزینسی و رقابتی، ناچار به تقویت دنیای فانتزی و خیال‌پردازی هستند. اگر قرار باشد که ما نیز با درگیر شدن در دنیای فانتزی شبکه‌های مجازی، ویژگی‌های خیالپردازانه خود را تقویت کنیم، آن‌وقت باید شاهد دور شدن از واقعیت و گرفتن تصمیم‌های اشتباه در زندگی‌مان باشیم.»
این روانشناس با اشاره به نقش خانواده‌ها در جلوگیری از خیال‌پردازی افراطی در فرزندانشان افزود: «خانواده‌ها هرچقدر بتوانند تعامل منفی و اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی را در فرزندشان کنترل و مدیریت کنند، یقیناً بچه‌ها درگیر فانتزی‌های اشتباه و ناسالم نخواهند شد.»
فانتزی‌ها به‌تنهایی اختلال ایجاد نمی‌کنند
کریمان مجد می‌گوید فانتزی‌ها به‌تنهایی منجر به ایجاد اختلال روانی نمی‌شوند اما می‌توانند باعث تقویت اختلال در فرد سایکوتیک شوند: «اگر فردی فارغ از شخصیت خیال پردازانه و شهودی دارای رفتارها و اختلالات سایکوتیک (اختلالات روانی شدید) باشد، آن‌وقت فانتزی‌های ذهنی می‌تواند باعث تقویت اختلال، ایجاد توهم ذهنی و انقطاع واقعیت از تحلیل‌های ذهنی در آن فرد شوند.»
فانتزی‌ها ما را از واقعیت زندگی مشترک دور می‌کند
این روانشناس و مشاور پیش از ازدواج با اشاره به تأثیر فانتزی سازی ذهنی بر واقعیت‌های زندگی مشترک می‌گوید: «افرادی که با تیپ شخصیتی شهودی و داشتن فانتزی‌های ذهنی دست به انتخاب همسر می‌زنند، این افراد معیارهای خود را بر اساس فانتزی‌هایشان تنظیم می‌کنند؛ آن‌ها یا به معیارهای فانتزی خود دست پیدا نمی‌کنند و در این صورت دچار احساس ناکامی می‌شوند یا تصور می‌کنند که به آن معیارها رسیده‌اند و وارد رابطه می‌شوند.»
او ادامه می‌دهد: «افرادی که بر اساس معیارهای فانتزی دست به انتخاب می‌زنند و تصور می‌کنند که به آن معیارها رسیده‌اند، در واقعیت با مسائلی مواجه می‌شوند که با معیارهای فانتزی فاصله زیادی دارد و این مسئله کاملاً تصویر طرف مقابل را در ذهن آن‌ها تغییر خواهد داد؛ این واقعیت زندگی مشترک است.»
کریمان مجد با اشاره به تأثیر فانتزی‌ها در تشدید معیارهای سخت‌گیرانه می‌گوید: «با توجه به سبک زندگی که در فرهنگ کشور ما وجود دارد، تقریباً درصد زیادی از ما درگیر معیارهای سرسختانه و کمالگرایانه در انتخاب همسر هستیم و این فانتزی‌ها گاهی اوقات معیارهای کمالگرایانه و سخت‌گیرانه در انتخاب همسر را تشدید می‌کنند. اینجا یک مشکل بسیار بزرگی به وجود می‌آید تا ما در انتخاب همسر دچار تأخیر در تصمیم‌گیری شویم و نتوانیم در این موضوع تصمیم درست بگیریم.»
این مشاور پیش از ازدواج، توصیه می‌کند: «افراد برای داشتن یک انتخاب آگاهانه و به‌دوراز معیارهای فانتزی حتماً قبل از ازدواج به یک مشاور خبره مراجعه کنند. مشاور کمک می‌کند تا ما از معیارهای خیالپردازانه خود دور شویم و واقعیت را در معیارهای خود ملاک قرار دهیم.»
زمانیکه باید به روانشناس مراجعه کرد
کریمان مجد می‌گوید: «زمانی فانتزی سازی ذهنی خطرناک می‌شود و ما باید به روانشناس مراجعه کنیم که در تصمیم‌گیری‌هایمان دچار اختلال شویم؛ در این شرایط یقیناً مراجعه به روانشناس می‌تواند به ما کمک کند تا بتوانیم درست انتخاب کنیم و تصمیم اشتباه نگیریم.»