به گزارش پیاه خانواده، برای خیلی از والدین پیش آمده که متوجه تغییراتی در رفتار بچه هایشان شده اند حال این تغییرات می تواند به تناسب سنین مختلف، متفاوت باشد اما در هر صورت تغییراتی چون تحریک پذیری و عصبی شدن یا استرس و اضطراب زیاد، خیس کردن جای خواب، گوشه گیری و انزوا و ترس از مواجه شدن با دیگران را شامل می شود.
اغلب اوقات کودک و نوجوان به جای صحبت کردن درباره اتفاقاتی که برایشان افتاده یا مسائل مختلف در مدرسه یا قبل از مدرسه در ارتباط با دیگران چنین واکنش هایی از خود نشان می دهند، درحالیکه یک دوره عاطفی سخت را می گذرانند اما ممکن است پدر و مادر تنها یک بچه سخت و عصبی یا منزوی را مشاهده کنند که مثلا غذایش را نمی خورد یا مدام اضطراب مردن یا مواجه شدن با دیگران را دارد.
ممکن است بچه شما نگوید که «عصبی است» یا «استرس دارد» اما این را از ناخن جویدن او، شب ادراری یا در خواب راه رفتن یا گریه های ناگهانی او تشخیص بدهید. گاهی اوقات این علائم نشانه غیر عادی بودن سلامت روانی بچه است چه ما بخواهیم باور کنیم یا نکنیم بچه ها دردنیای خودشان با مسائلی مواجه می شوند که ممکن است از کنترل والدین گاهی خارج شود.
یکی از این مسائل آزار جنسی است که فرد آسیب دیده در آن به دلیل شرمساری یا ترس از والدین مخفی کاری می کند و ممکن است به مرور این اتفاق برایش باعث تغییر رفتار ناگهانی را در بر داشته باشد اما اگر والدین تیزبین و هوشیار نباشند ، ممکن است این ترس ها، اضطراب، بی قراری، پرخاشگری، مشکلات جسمی یا هر گونه تغییر رفتاری در کودک و نوجوان را جدی نگیرند و آنها را ارزیابی نکنند.
خیلی از اوقات پیش می آید که بچه ها درباره این اتفاق صحبت نمی کنند اما در نقاشی هایشان، نحوه ارتباط برقرار کردن با دیگران، بازی ها و خیلی مسائل دیگر نشان می دهند که دچار مشکلی شده اند درحالیکه بچه ها می بایست آموزش ببینند که هر گونه تعرض را بدون هیچ شرمساری و مخفی کاری به پدر و مادرشان گزارش دهند.
مهمترین علامت آزار جنسی یک کودک سکوت او است اغلب متجاوزان به بچه ها می گویند که این یک راز است و نباید آن را لو بدهند بنابراین بچه می ترسد و سکوت می کند یا می ترسد اگر حرفی بزند او یا خانواده اش را بکشند! اینطور مواقع بچه در ذهنش به خود می گوید که «من بچه بدی هستم» ، «من باید تنبیه شوم»، « آدم ها بد هستند» و ...
یا حتی برخی از این بچه ها به دلیل احساس گناه و تلخ از ناپاکی شب ها کابوس های زیادی می بینند و اغلب خواب آشفته دارند. گاه نیز بچه های مدرسه ای افت شدید تحصیلی پیدا می کنند و اولیا مدرسه ، والدین آنها را در جریان قرار میدهند. این کودکان اغلب کم اشتها می شوند، خلق آشفته و هیجانی پرنوسان دارند و عموما مدام گریه می کنند و توضیحی هم برای آن نمی دهند.
کودکان باید فرا بگیرند که دیگران حق دست زدن یا نگاه کردن اندام خصوصی آنها را ندارند و اگر فردی قصد چنین تعرضی را داشته باشد یا این کار را انجام داده باشد، می بایست آنها به والدینشان اطلاع دهند.
گاهی اوقات آزارهای جنسی دوران کودکی آنقدر ناگفته باقی می ماند و افراد را به لحاظ سلامت روان تهدید می کند که در بزرگسالی دیگر یک انسان سالم در جامعه این فرد نمی شود بلکه یک مریضی است که تنها می تواند بیماری خود را در جامعه سرایت دهد هر چند که در ظاهر یک انسان سالم است. برای جلوگیری از این اتفاقات برای کودک و نوجوان ، والدین باید بیش از اندازه هوشیار و مراقب فرزندانشان باشند و این مراقبت به معنای کنترل شبانه روزی نیست بلکه به معنای دوست بودن و ارتباط صمیمی داشتن با بچه ها است به نحوی که بچه ها همه مسائلشان را با والدین در میان بگذارند.
سوال اینجا مطرح می شود که چطور جلوی این اتفاقات را قبل از رخ دادن والدین بگیرند؟ نخست هوشیاری والدین در ارتباط موثر و مفید با فرزندان و سپس آگاهی رسانی جنسی است. تربیت جنسی بچه ها خود بحث مفصلی را می طلبد اما در این حد بیان می کنیم که از دوران کودکی به تناسب سن و سال بچه ها می بایست آموزش مراقبت و حفظ اندام های خصوصی را ببینند و به آنها آموزش دهیم که اندام های خصوصی شان را هیچ کس نمی بایست ببیند و در غیر این صورت والدین می بایست مطلع شوند.
نکته دیگر در مدرسه اگر مسائلی از این دست بین دانش آموزان مطرح می شود می بایست بچه ها به والدین و اولیای مدرسه اطلاع دهند و آنها را قابل اعتماد بدانند.
نکته حائز اهمیت این است که در نظر داشته باشیم هر تغییر رفتاری در بچه ها به دلیل آزار جنسی نیست و در این بحث تنها به این مبحث پرداخته شده است بهترین حالت این است که اگر فرزند شما در رابطه با مشکلش صحبت نمی کند می توانید او را به همراه خود به روانشناس و مشاور کودک ببرید تا مسئله بررسی شود گاه تغییر رفتارها به دلیل اختلافات زناشویی پدر و مادر، افسردگی، تغیر محل سکونت یا دلائل دیگر نیز هست.
گاهی هم تغییر رفتار بچه ها کاملا طبیعی و در واکنش به برخی مسائل در خانه یا مدرسه است مثلا یک بچه ای در مدرسه فرزند شما را کتک زده و تا چند روز فرزند شما دچار اضطراب و استرس می شود که این تغییر رفتار کاملادلیل مشخصی دارد بنابراین زمانی تغییر رفتار می بایست باعث نگرانی و ارجاع به روانشناس بشود که علت آن مشخص نیست و کودک و نوجوان نیزدر ارتباط با آن صحبت نمی کند.
مسئله دیگر توجه داشتن به فضای مجازی با توجه به گستردگی آن در دنیای امروز است همانطور که می بینیم خیلی از بچه ها این روزها از تبلت ها، گوشی های همراه و لب تاب با اینترنت برای درس و مشق خود استفاده می کنند و این غیرقابل اجتناب است اما استفاده غیر از زمان درسی می بایست تحت نظارت والدین باشد و خانواده ها خودشان در این زمینه می بایست زمان های خاصی را برای بچه ها در نظر بگیرند نه اینکه صبح تا شب کودکی پای اینترنت باشد و والدین ندانند که این بچه چه می کند.
در نهایت اینکه شما به عنوان پدر و مادر به غرایز خود اعتماد کنید یعنی شما بهتر از هر کسی فرزند خود را می شناسید و اگر حس کردید تغییری در حال او رخ داده، بهتر است از در صحبت صمیمانه وارد شوید و سپس اگر احساس کردید که مسئله جدی است بهتر است با یک مشاور خانواده و کودک در ارتباط شوید.