شاید از اطراف شنیده باشید که برخی از زوج ها می گویند ما اصلا با همسرمان نمی توانیم صحبت کنیم چون تا حرف می زنیم، او ناراحت می شود یا اینکه طرف دیگر می گوید اصلا جنبه انتقاد ندارد و هر چیزی به او می گویم سریع به او بر می خورد! خیلی از این زوج ها اصلا مهارت انتقاد کردن را بلد نیستند و زمانی که می خواهند از هم انتقاد کنند، بدتر کار را خراب می کنند و رابطه را به لجبازی می کشانند.
واقعیت این است که انتقاد کردن هم چون دیگر مهارت ها لازمه زندگی است و افراد می بایست درباره آن آموزش ببیند به استثنای بچه هایی که در خانواد هایشان روش های صحیح انتقاد را از پدر و مادر آموخته اند، سایر افراد درست انتقاد کردن را بلد نیستند به همین دلیل چه در ارتباط با همسر یا روابط دیگر دوستان و آشنایان و حتی محل کار دچار مشکل می شوند و اینطور است که بعد از یک مشکل بزرگ طرف می گوید که : «من قصدم این نبود و تنها می خواستم فلان فرد را نقد کنم تا مشکل حل شود» ، درحالیکه مشکلی به مشکلات دیگر اضافه کرده است.
اگر روش های صحیح انتقاد کردن را افراد بیاموزند، نیمی از سوتفاهم ها بین زوجین یا در ارتباط با دیگران رخ نمی دهد. باید این را بیاموزید که انتقاد جنبه مخرب و سازنده دارد اگر درست بیان نشود، مخرب می شود اما اگر با زبان نرم و لطیف ، به جا و با الفاظ درست باشد، سازنده می شود و چه بسا ارزش فرد را در چشم طرف مقابل بیشتر هم می کند. اینطور است که خیلی مدیران در محل های کارشان به خوش زبانی و خوش اخلاقی معروفند اما سایرین اینطور نیستند و کارمندان از دستشان به فغان می آیند.
پیش از پرداختن به روش های صحیح انتقاد کردن این را باید بدانید که نقد افراد به معنای نقد شخصیت آنها نباید باشد، برخی تصور می کنند اگر یک گوشه ای از کار یک نفر یا فعالیت و صحبت همسر یا بستگانشان را نقد کنند، می بایست ویژگی های دیگر منفی شخصیتی او را هم بگویند درحالیکه نقد نباید نقد شخصیتی باشد بلکه انتقاد درست باید براساس همان موضوعی باشد که در نظر دارید.
**روش های صحیح انتقاد کردن
اگر می خواهید از همسرتان یا افراد دیگر انتقاد کنید ، آن را در بین دو عبارت مثبت قرار دهید. به این صورت (جمله مثبت + جمله منفی + جمله مثبت) مثال:
- شما مرد سخت کوشی هستید ، اگر چه ما را به تفریح و بیرون نمی برید ، اما به نیازهای منزل حساس هستید.
- شما خیلی مهربونید ، اگر چه به خاطر تذکرهای زیادتان ناراحت می شوم ، ولی می دونم دوستم دارید.
- شما آشپز بی نظیری هستید ، اگر چه برنجتان امروز شور شده، اما خورشت‌تان معرکه هست.
- شما خیلی برای بچه ها زحمت می کشید، هر چند که دائما در درس دادن آنها در خانه داد می زنید که من رو عصبانی می کند، اما می دونم که شما در مورد بچه ها ، مسئولیت پذیرترین زنی هستید که من می شناسم.
قرار دادن جمله منفی در بین دو جمله مثبت از شدت اثر تخریبی آن کم کرده و با اشاره به نکات مثبت ، فرد احساس می کند فقط نکات منفی دیده نشده ، رعایت انصاف شده و به همین دلیل انگیزه بیشتری برای تغییر و بهبود شرایط خواهد داشت.
این روش انتقاد کردن می تواند بین یک کارمند و رئیس ، بین دو همکار یا دو دوست و آشنا نیز صورت بگیرد با یک تمرین ساده می توانید آن را انجام دهید.
نکات دیگر در انتقاد کردن این است که «بیش از حد انتقاد نکنید»!
به هرحال انتقاد یک جلوه منفی دارد، اگر مدام شما همسرتان یا کارمندتان را در محل کار مورد نقد قرار دهید ، اعتماد به نفس او را می گیرید و او تصور می کند که فرد بدردنخوری است.
بنابراین سعی کنید در مواقع لزوم فقط این کار را انجام دهید.
انتظار نداشته باشید فردی که از او انتقاد می کنید، سریع تغییر کند. این هم یک خطای شناختی است که فرد تصور می کند اگر یک انتقاد سازنده هم داشته باشد فرد مقابل سریع باید تغییر کند ، به افراد زمان بدهید تا موضوع مطرح شده شما را بپذیرند و درباره رفتارشان فکر کنند.
بیش از حد انتقاد نکنید. سعی کنید به اندازه درباره یک رفتار یا عملی که نمی پسندید یا خارج از عرف است صحبت کنید و در نهایت هم کار را به پرخاشگری و عصبانیت نرسانید چرا که انتقاد شما تاثیرش را از دست می دهد بهتر است زمانی که حالتان خوب است و عصبانی نیستید درباره آن صحبت کنید تا نقد شما اثرگذار شود.
حتی می توان نقد را با چاشنی طنز نیز آمیخت تا اثرگذار تر شود و طرف مقابل بداند که شما از روی دوستی و مهربانی این مطلب را بیان می کنید.
به عکس العمل طرف مقابلتان هم در نقد کردن توجه کنید. اینطور نباشد که یک سری چیزها را آماده کرده باشید و رگباری بر سر همسر یا دوستان بریزید اجازه دهید طرف مقابل هم صحبت کند تا فضای بحث آرام و دوستانه باشد.
نکته نهایی برای اثرگذار بودن نقد این است که در جای مناسب مطرح شود خیلی از نقدها که در مکان نامناسب زده می شود به یک تیکه و کنایه شبیه می شود که طرف مقابل زیربار آن نمی رود مثلا اینکه شما در مقابل خانواده خود یا همسرتان، همسر خود را نقد نکنید این کار اشتباهی است که نتیجه عکس می دهد بهتر است در خلوت و در منزل به تنهایی درباره مشکلی که وجود دارد یا نقدتان صحبت کنید تا اثرگذار شود.