به گزارش پیام خانواده، دومین کرسی ترویجی بررسی و نقد رویکردها و نظریه‌های علمی و دینی با عنوان «سازگاری رحمانیت خداوند با مجازات الهی» به همت معاونت پژوهشی و تولید دانشگاه مجازی المصطفی، با همکاری دبیرخانه هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی نقد و مناظره، ویژه علوم انسانی و معارف دینی و با ارائه دکتر توفیق اسداف، استادیار کلام اسلامی جامعةالمصطفی و مدیر گروه مطالعات اسلامی و نقد حجت‌الاسلام محمدمهدی گرجیان، استاد عرفان اسلامی دانشگاه باقرالعلوم(علیه‌السلام) و مدیر گروه عرفان اسلامی و حجت‌الاسلام سیدمحمدعلی داعی‌نژاد، استادیار فلسفه و کلام اسلامی جامعةالمصطفی و عضو گروه فلسفه و کلام، با مدیریت حجت‌الاسلام محمدباقر قیوم، استادیار فلسفه تطبیقی جامعةالمصطفی و مدیر گروه ادیان و مذاهب به صورت مجازی برگزار شد.

بر اساس این گزارش: دکتر توفیق اسداف در دومین کرسی ترویجی بررسی و نقد رویکردها و نظریه‌های علمی و دینی با عنوان «سازگاری رحمانیت خداوند با مجازات الهی»، با بیان اینکه نمی توان صفات خدا را محدود کرد، تصریح نمود: هنگامی که در توصیف خداوند گفته می شود: هوالاول، بدین معناست که قدمت حضرت باری تعالی، ذاتی است.

وی افزود: خدا دائم الفیض است و چه در دنیا و چه در آخرت، همواره رحمان است و رحمانیت خدا بر همه صفاتش غلبه دارد.

استادیار کلام اسلامی جامعةالمصطفی، با اشاره به برخی دلایل عقلی و نقلی، عذاب الهی را دائمی و ابدی ندانست و اظهار داشت: با توجه به دلایل نقلی و عقلی، عذاب خداوند دائمی و ابدی و به شدتی نیست که در قرآن آمده است.

مدیر گروه مطالعات اسلامی، در ادامه، به برخی از آیات قرآن اشاره کرد که نشان‌دهنده فراگیری رحمت خداوند است و ابراز نمود: برای نمونه، خداوند در آیه ۱۵۶ اعراف می فرماید که رحمت خدا همه جا را فرا گرفته است. همچنین در قرآن بارها بیان گردیده است که رحمت خدا «کل شیء» است. پس در دنیا و آخرت وجود دارد و مؤمن و کافر را دربرمی‌گیرد.

 توفیق اسداف اظهار کرد: روایتی در ذیل این آیه آمده است که می فرماید: رحمت خدا آنچنان در روز قیامت متجلی می گردد که ابلیس طمع می کند که شاید رحمت خدا شامل حال وی نیز شود.

استادیار کلام اسلامی جامعةالمصطفی، با اشاره به آیه ۵۳ زمر، خاطرنشان ساخت: خدا در این آیه می‌فرماید: بگو ای بندگان من که بر عمر خود اسراف کردند، از رحمت خدا مأیوس نشوید و خدا همه گناهان را می بخشد. از این آیه نیز می‌توان شمولیت رحمانیت خدا را دریافت؛ خدا در قرآن همواره یادآوری می کند که بخشنده و رحمتش در دنیا و آخرت جاری است.

وی، در بخش دیگری از سخنان خود، بیان کرد: براساس آنچه در آیات و روایات آمده است، برای جهنم هفت قرار داده شده است، ولی بهشت هشت در دارد. این امر نشان می دهد کسانی که بهشت می روند، بیشتر از کسانی هستند که وارد جهنم می شوند.

مدیر گروه مطالعات اسلامی، در ادامه، به دلایل عقلی در زمینه فراگیری رحمانیت خدا اشاره کرد و اظهار داشت: با توجه به آیات و روایات و شناخت ما از خدا، دلایل موجود به ما کمک می کند تا بدانیم عذاب الهی به شدت و قدرتی نیست که بیان می گردد.

وی افزود: بیشتر عذاب های ذکرشده در آیات قرآن حالت پیشگیرانه دارد و به نظر می‌رسد عذاب‌های وعده‌داده شده به شدت و قدرتی که بیان‌شده است، اعمال نخواهد شد. از سوی دیگر، خداوند علاوه بر مهربانی، قاضی عادل است و عدالت خداوند اقتضا می کند که احکام الهی با توجه به وجود نفس اماره، که انسان را به بدی فرامی‌خواند، وسوسه‌های شیطان و استضعاف روانی و فکری بشر صادر شود.

توفیق اسداف دلایل عذاب الهی را گرفتن انتقام مظلومان، تأدیب انسان‌های ناسپاس به دلیل نافرمانی از فرامین الهی و تزکیه بشر عنوان کرد و با اشاره به دلیل ابن‌عربی در این زمینه خاطرنشان ساخت: ابن‌عربی بیان می‌دارد که عمل به وعده واجب است، ولی عمل به وعید واجب نیست؛ بدین ترتیب، خداوند می‌تواند در روز قیامت دخول به جهنم را به حدی که گفته شده است، انجام ندهد.

استادیار کلام اسلامی جامعةالمصطفی تصریح کرد: از این رو و با توجه به دلایل نقلی و عقلی متعدد، وجود عذابی دائمی و بی‌حد و حصر توجیه‌پذیر نیست. عذاب باید وجود داشته باشد تا قصاص مؤمنان گرفته شود، ولی در تعیین حدود عذاب باید رحمانیت خدا را نیز در نظر گرفت. از سوی دیگر، برخی بیان می‌نمایند که گناهان اثر وضعی دارد؛ باید توجه داشت که اثر وضعی گناهان را نیز خدا تعیین می کند و براساس آن، حکم عذاب صادر می‌شود.

در ادامه، حجج اسلام گرجیان و داعی‌نژاد نقدهای وارده به نظریه مطرح‌شده را مطرح نمودند.