به گزارش به گزارش پیام خانواده به نقل از ایکنا، نشست تخصصی «تجرد، اجبار یا اختیار» با حضور کبری خزعلی، رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده، سیدمحمدحسین چاوشیان، رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم و حجت‌الاسلام والمسلمین حسین بستان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در محل مؤسسه آموزش عالی حوزوی رفیعه المصطفی(ص) برگزار شد.
در ابتدای این نشست، سیدمحمدحسین چاوشیان، رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم طی سخنانی با بیان اینکه پیش از پرداختن به آمار تجرد در کشور باید به مفهوم این واژه بپردازیم، اظهار کرد: طبق آخرین آمار جمعیتی در حدود ۱۰ میلیون نفر مجرد در کشور حضور دارند که این یک فاجعه برای جامعه اسلامی ماست. مسئله تجرد قطعی موضوعی ذهنی است، یعنی به ذهنیت افراد برمی‌گردد و کسانی در ذهنیت خود به موضوع ازدواج فکر نمی‌کنند در حالت تجرد قطعی قرار دارند.
وی افزود: در رابطه با خود موضوع جبر و اختیار در امر ازدواج و تجرد باید به موضوع سطوح مختلف این بحث بپردازیم که آیا اجبار و اختیار فقط مورد توجه فردی می‌شود که نمی‌تواند ازدواج کند؟ همچنین موضوع دیگر بحث نسل است که در این رابطه طی ۵۰ سال گذشته جامعه ما گرفتار پدیده‌ای به نام تأهل اجباری بود اما امروز گرفتار پدیده تجرد اجباری شده است؛ بسیاری از افراد مجرد مربوط به دهه ۶۰ هستند که شرایط مختلفی همچون جنگ تحمیلی، مسائل تحصیلی، شغلی و ... باعث شد این افراد در شرایط تجرد قرار گیرند.
رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم بیان کرد: سطح بعدی سطح خانوادگی است و افراد در این سطح به خانواده خود نگاه می‌کنند و چالش‌های درون خانواده به ویژه چالش‌های بین پدر و مادر آنها را به سمت تجرد می‌کشاند. همچنین بحران‌های اجتماعی نیز باعث تشدید تجرد در جامعه می‌شود؛ چنانکه مشاهده کردیم در دوران کرونا با افزایش طلاق در جامعه مواجه بودیم.
چاوشیان ادامه داد: در این رابطه باید سطح و نسل را به صورت دقیق بررسی کنیم که تجرد بر چه اساسی شکل می‌گیرد چراکه فطرت هر فردی طالب تأهل است. چالش‌های اجتماعی همچون موانع تحصیلی و مشکلات خانوادگی مانع از ازدواج می‌شود؛ بحث اقتصادی در این زمینه بسیار مؤثر است یعنی جوان برای ازدواج باید حداقل‌های اقتصادی را دارا باشد اما مسئولان در رابطه با مسئله تجرد فقط به بحث فرهنگی بسنده می‌کنند.
وی تصریح کرد: سطح بعدی که در این زمینه باید مورد بررسی قرار گیرد، امور اجتماعی است و افراد باید از لحاظ اجتماعی به سطحی برسند که برای ازدواج آماده باشند. امروز برخی مسئولان موضوع تجملات را درباره عدم ازدواج مطرح کرده‌اند ولی این مسئله تأثیر چندانی در رابطه با موضوع تجرد ندارد. جوانان امروز جامعه که حداقل‌های اقتصادی را ندارند با مشاهده افراد طبقات بالاتر و مرفه انگیزه خود برای ازدواج را از دست می‌دهند.
رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم گفت: استناد به آیات و روایات قرآنی در شرایطی باعث کاهش مشکلات و عدم تجرد می‌شود که جامعه نیز شرایط را برای دارا بودن کف اقتصادی جوانان مهیا کرده باشد. متأسفانه در رابطه با موضوع ازدواج و تجرد سیاست‌های ۱۶ گانه مقام معظم رهبری که در رابطه با بحث تسهیل ازدواج و امور خانواده است به سرانجام نرسیده و اجرا نشده است و حلقه مفقوده‌ای بین بیانات رهبری و مجریان و مسئولان میانی به مشکلات افزوده است.
چاوشیان با بیان اینکه تجرد قطعا آسیب‌زاست تصریح کرد: تجردی که بخواهد به جبر تبدیل شود و ده‌ها آسیب ایجاد کند، معضلات اجتماعی را به وجود می‌آورد. همچنین در رابطه با مشکلات ازدواج طلاب نیز باید اشاره کرد آسیب‌های موجود فقط مربوط به حوزه نبوده و در دانشگاه‌ها نیز مشاهده می‌شود، علت اصلی تجرد حوزویان خود حوزه است؛ چراکه دغدغه مقام معظم رهبری در این زمینه عملیاتی نشد.
وی با بیان اینکه حوزه ما خانواده محور نیست افزود: امروز با مشکل در زمینه هویت طلبگی مواجه هستیم و باید به افق طلبگی بپردازیم. پرداختن به موضوع باعث می‌شود شخصیت طراز نمونه موفق زن اسلامی که نماینده شیعه در جهان است پرورش یابد. امروز نیاز داریم که هویت خود را در این زمینه بازیابی کرده و خانواده را محور همه نهادها به ویژه حوزه بانوان قرار دهیم.
رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم گفت: یکی از مشکلات اساسی امروز فقدان متولی امر ازدواج است؛ افراد باید به صورت فردی برای ازدواج آماده باشند و مهارت‌های ازدواج را بیاموزند چراکه تنها سیاستگذاری نیست که می‌تواند مشکلات را حل کند. باید بدانیم که حمکرانی واحدی در حوزه زنان و خانواده کشور وجود ندارد.
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین بستان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نیز طی سخنانی با بیان اینکه باید به عنوان این نشست علاوه بر مفهوم اجبار و اختیار، اضطرار را نیز اضافه کنیم اظهار کرد: باید به این موضوع نگاهی بنیادین داشته باشیم، چراکه انسان اختیار دارد و می‌تواند بر خلاف فشارهای ساختار جامعه با اختیار رفتار کند و در عین حال نیز کسانی هستند که نمی‌توانند در برابر این فشارها مقاومت کنند بنابراین باید مفهوم سومی داشته باشیم که طبق آن انسان‌ها در حالت اضطرار قرار می‌گیرند.
وی ادامه داد: در مباحث علوم اجتماعی تبیین‌های که تنها یک علت دارند قابل اعتماد نیستند؛ یکی از مسائل برجسته امروز بحث تجرد است که در این زمینه با تکثر اجتماعی مواجه هستیم و هر فردی که در تجرد به سر می‌برد دلایل مربوط به خود را دارد. بنابراین جنس کارهای متکثر نیاز به بررسی کیفی دارد. در بحث تجرد گزینی عوامل مختلفی دخیل هستند. بحث اقتصادی، بحث فرهنگی از جمله موارد بسیار مهم و تأثیرگذار در امر تجرد هستند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه افزود: در عین حال که باید در موضوع تجرد، بحث‌های اقتصادی و فرهنگی را به صورت توأمان در نظر بگیریم اما به نظر می‌رسد موضوع فرهنگ تأثیر بیشتری در این زمینه دارد؛ چراکه بخش اقتصادی نیز متأثر از فرهنگ است.
وی تصریح کرد: بخش دیگری از مشکلات در این زمینه به فهم ما از مشکلات مربوط می‌شود؛ نسل‌های گذشته قانع‌تر از نسل‌های امروز بودند؛ اگر مشکلات فرهنگی جامعه حل شود با وجود اینکه بخش اقتصادی نیز موضوع بسیار مهمی است اما فشار روانی جامعه کم شده و از میزان تجرد نیز کاسته خواهد شد.
حجت‌الاسلام بستان با بیان اینکه بخشی از مشکلات این حوزه به سیاستگذاری‌ها برمی‌گردد، گفت: مسئولان می‌تواند سیاست‌های روان‌تری در حوزه جوانان در نظر بگیرند و سیاست خانواده محوری را مد نظر قرار داده و جوانان را ترغیب به ازدواج کنند. مسئولان باید سیاست‌های آموزشی و اشتغال‌زا را برای جوانان به خوبی ارائه دهند.
وی ادامه داد: از نگاه فقهی نیز نگاه سنتی به فقه می‌تواند مانع از ازدواج شود. نگاه افراطی و تفریطی به فقه مشکلات را حل نمی‌کند البته فقه ما آنقدر ظرفیت دارد که بتواند بر این نوع محدودیت‌ها غلبه کرد و از آنها عبور کند. در حوزه اقتصادی نیز باید سیاست‌های قوی به کار ببریم و مشکلات اقتصادی را حل کنیم. فقه ظرفیت بزرگی دارد و می‌تواند معضلات را حل کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: در رابطه با مفهوم قوامیت که حق تکلیفی برای مردم قائل شده باید بدانیم که این تکلیف بحثی حمایتی است و قوامیت با وجود آنکه مردان را در سرپرستی محق کرده است اما براساس قوانین و فقه بانوان نیز از اختیاراتی مربوط به خود برخوردار هستند و می‌توانند با استفاده از موضوع شرط کردن، اجازه بسیاری از امور را از مردان بگیرند.
در ادامه این نشست، کبری خزعلی، رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده طی سخنانی با بیان اینکه موضوع خانواده و زن دغدغه مقام معظم رهبری است، اظهار کرد: شورای فرهنگی و اجتماعی زنان موضوع سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، هماهنگی نهادهای مختلف را در امور بانوان پیگیری می‌کند اما متأسفانه برخی دولت‌ها و مدیران مصوبات را پیگیری و اجرا نمی‌کنند.

وی با بیان اینکه ما دستگاه حامی خانواده نداریم، افزود: در رابطه با پیگیری امور بانوان و مسئله ازدواج طرح‌های فراوانی را به مجلس برده‌ایم که هم اکنون سه نوع طرح شامل ایجاد وزارت رفاه و خانواده و ... در دستور کار قرار دارد. در این زمینه تمامی سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها آماده اجرا است اما نهادهای مسئول این سیاست‌ها را پیگیری و اجرا نمی‌کنند. امروز قانونی در ۷۴ بند در مجلس آماده شده است و مورد بررسی قرار گرفته است اما یکی از مشکلات امروز ما عدم اطلاع افراد و به ویژه بانوان از قانون‌های مصوبه ویژه آن‌هاست.
رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده با بیان اینکه بانوان باید حق خود را از مصوبات پیگیری و مطالبه کنند، گفت: در مورد موضوع تجرد قطعی عوامل متعددی دخیل هستند. یکی از این عوامل، اولویت تحصیل برای جوانان است، متأسفانه در مورد ازدواج تسلیم سبک زندگی غربی شده‌ایم. امروز بسیاری از جوانان کشور زمان مطلوب ازدواج را از دست می‌دهند.
خزعلی با بیان اینکه مسئله تسهیل‌گری ازدواج موضوع بسیاری مهمی است گفت: در رابطه با مسئله تجرد قطعی تنها قوانین نیستند که مانع از این امر می‌شوند بلکه همانگونه که در مصوبات آمده است، تمامی هیئت‌ها، مساجد، حوزه‌ها، مراکز فرهنگی و ... می‌توانند با شناسایی افراد مجرد و معرفی ایشان به یکدیگر در امر ازدواج ورود پیدا کرده و ضمن ارائه مسئله همسان بودن برای ازدواج شرایط را برای این امر مهم آماده کنند