به گزارش پیام خانواده هفته پیش بود که تهران به علت آلودگی هوا که به پدیده گرد و غبار بر می گشت یک روز تعطیل شد، البته این خبر جدیدی نیست و در چند سال اخیر بارها و بارها این خبر را شنیده ایم، اما تفاوت امسال با سال های قبل در این است که تا پیش از این گرد و غبار تهران را تعطیل نکرده بود بلکه همیشه این آلودگی های ناشی از ذرات معلق که مقصر اصلی آن هم سوخت غیر استاندارد و خودروهای بی کیفیت بود، تهران را به مرز تعطیلی می کشاند، نکته جالب تر اینکه تا قبل از امسال خبری مبنی بر ورود گرد و غبار به استان های شمالی به ویژه گیلان منتشر نشده بود اما امسال گرد و غبار خود را تا استان گیلان هم رساند و مشکلات زیادی را به وجود آورد.
حال سوال اینجاست که چه اتفاقی افتاده که گرد و غبار مرزهای سلطه خود را به تمام کشور و حتی استان های شمالی کشانده و پایتخت را تعطیل کرده است، همیشه در تمام این سال ها برای این سوال جواب مشترکی مبنی بر خشکسالی، کم بارشی و مهمتر از همه سوء مدیریت منابع آبی بوده است که با توجه به پیش بینی های جوامع مرتبط داخلی و خارجی این خشکسالی همچنان ادامه دارد به طوری که بر اساس تازه‌ترین گزارش موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو، وضعیت بارشی کشور رفته رفته و با گرم‌تر شدن دمای هوا کمتر می شود به طوری که در هفته منتهی به ۶ خردادماه از میزان بارش‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای کاسته می‌شود.
این یعنی بروز مشکلات بیشتر در زمینه گرد و غبار چون بخش زیادی از گرد و غبار از تالاب ها، بستر رودخانه های خشک شده و زمین های کشاورزی بایر رها شده به هوا بلند می شود که البته این مساله فقط مختص کشور ما نیست بلکه تمام کشورهای اطراف ما که به گونه ای مانند ایران اقلیمی گرم و خشک دارند نیز با این مشکل مواجهند که متاسفانه بخش زیادی از این گرد و غبار همراه با باد موافق به سمت کشور ما گسیل می شود و مشکلات عدیده ای را به وجود می آورد.
بر اساس تازه‌ترین گزارش موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو، وضعیت بارشی کشور رفته رفته و با گرم‌تر شدن دمای هوا کمتر می شود به طوری که در هفته منتهی به ۶ خردادماه از میزان بارش‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای کاسته می‌شود.بنا بر اظهار نظر مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست مقابله با گرد و غبار مطالبه مردم کشورهای همسایه نیست و ایران است که در حدود چهار سال گذشته با تخصیص اعتباری حدود ۳۷۰ میلیون یورو - دلار از صندوق توسعه ملی، حدود ۳۴.۶ میلیون هکتار کانون داخلی و ۳۰۰ میلیون هکتار کانون خارجی گرد و غبار را شناسایی کرده و یک سری اقدامات را دنبال کرده است. البته برای امسال هم اعتباری حدود ۲۸۰ میلیارد تومان ابلاغ شده که با توجه به شرایط حاکم در زمینه گرد و غبار ستاد مقابله با گرد و غبار سازمان محیط زیست مبلغ ۹۰۰ میلیارد تومان دیگر هم از سازمان برنامه و بودجه تقاضا کرده که فعلا منتظر جواب است.
عراق، سوریه، عربستان، اردن، کویت، یمن، عمان، امارات متحده عربی، قطر، بحرین، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، هند، ترکیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و روسیه کشورهایی هستند که ایران تحت تاثیر کانون های گرد و غباری آنها قرار دارد که سالانه حدود ۱۴۷میلیون تن گرد و غبار به هوا بلند می کنند.
همچنین کانون های خارجی غبارخیزی که بر کشور ما اثر می گذارند نیز مشخص و دسته بندی شده اند، بر این اساس ایران تحت تاثیر ۸ کانون گرد و غبار در خاورمیانه قرار دارد که ریزگردهای ناشی از این کانون ها با وزش باد به سمت کشور ما هدایت می شوند که مشکلات زیادی را برای کشور رقم می زنند.
کانون های شناسایی شده در کشورهای اطراف ایران واقع شده اند که کانون ۵ در شمال عراق واقع شده و مناطقی از غرب استان شامل استان های کردستان، همدان ، کرمانشاه، ایلام و لرستان را تحت تاثیر قرار می دهد، کانون های ۳، ۴ و ۵ واقع در شمال عربستان، جنوب شرق عراق و شمال عراق واقع شده اند که بخش هایی از استان های جنوب غربی شامل خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمر و بوشهر ، کانون های ۱، ۲ و ۴ واقع در جنوب عربستان، امارات و جنوب شرق عراق استان های جنوبی از جمله خوزستان، بوشهر، هرمزگان، فارس و کرمان را تحت تاثیر قرار می دهد.
عراق، سوریه، عربستان، اردن، کویت، یمن، عمان، امارات متحده عربی، قطر، بحرین، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، هند، ترکیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و روسیه کشورهایی هستند که ایران تحت تاثیر کانون های گرد و غباری آنها قرار دارد که سالانه حدود ۱۴۷میلیون تن گرد و غبار به هوا بلند می کنند.
همچنین کانون ۵ در شمال عراق استان های شمال غربی کشور شامل اردبیل، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و زنجان ؛ کانون ۶ در ترکمنستان استان های شمال شرقی شامل خراسان رضوی و خراسان شمالی، بخش دیگری از کانون ۶ در ترکمنستان استان های شمالی شامل گیلان، مازندران و گلستان را تحت تاثیر قرار می دهد، کانون های ۷ و ۸ در افغانستان و پاکستان استان های جنوب شرقی شامل سیستان و بلوچستان و بخش دیگری از کانون های ۷ و ۸ در افغانستان و پاکستان بر روی استان های شرقی مانند خراسان جنوبی اثر می گذارد.
در این میان کشور عراق با چهار کانون گرد و غبار با مساحت کل ۲۳.۸ میلیون هکتار و مجموع غبارخیزی ۵.۵ میلیون تن در سال بر مناطقی از غرب شامل استان های استان های کردستان، همدان، کرمانشاه، ایلام و لرستان، در جنوب غربی استان های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر، در جنوب استان های فارس، کرمان و هرمزگان، در شمال غربی استان های اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و زنجان را تحت تاثیر قرار می دهد.
کشور سوریه با ۳ کانون گرد و غبار با مساحت کل ۳.۷ میلیون هکتار و مجموع غبار خیزی ۲۶ /. میلیون تن در سال مناطقی از ایران از جمله در غرب شامل استان‌های کردستان، همدان، کرمانشاه، ایلام و لرستان، در جنوب غرب استان های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر، در جنوب استان های فارس، کرمان و هرمزگان و شمال غربی استان های اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و زنجان را با ریزش گرد و غبار مواجه می کند.
همچنین کشورهای عربستان، اردن و کویت با دارا بودن ۵ کانون گرد و غبار و مساحت کل ۹۳.۶ میلیون هکتار و مجموع غبارخیزی ۶۸.۹ میلیون تن در سال مناطقی از جنوب غربی کشور شامل استان‌های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر، کشورهای یمن، عمان، امارات متحده عربی، قطر و بحرین با دارا بودن ۴ کانون گرد و غبار به مساحت ۱۹.۹ میلیون هکتار و مجموع غبارخیزی ۱۱.۶ میلیون تن در سال استان های جنوبی شامل فارس، کرمان و هرمزگان و جنوب شرقی شامل استان های سیستان و بلوچستان را تحت تاثیر قرار می دهد.
کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان و ترکمنستان با ۲ کانون گرد و غبار و مساحت کل ۶۶.۶ میلیون هکتار و مجموعه غبار خیزی ۳۶.۷ میلیون تن در سال مناطقی در شمال شرقی ایران شامل استان‌های خراسان شمالی و خراسان رضوی و استان های شمال شامل گلستان مازندران و گیلان، کشورهای افغانستان، پاکستان و هند با ۴ کانون گرد و غبار و مساحت کل ۶۱.۷ میلیون هکتار مجموعه غبار خیزی ۱۴.۹ میلیون تن در سال مناطقی در شرق کشور شامل استان های خراسان جنوبی و جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان و کشورهای ترکیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و روسیه با ۲ کانون گرد و غباری و مساحت کل ۳ میلیون هکتار و مجموع غبار خیزی ۷ .. / . میلیون تن در سال مناطقی در شمال غربی کشور شامل استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و زنجان را تحت تاثیر قرار می دهد.
در مجموع این کانون ها مشکلات زیادی برای کشور ما ایجاد می کنند که دبیر ستاد ملی مقابله با گرد و غبار سازمان حفاظت محیط زیست دراین باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: در دو ماه اخیر مشکل گرد و غبار ما از خارج کشور بوده است، یعنی عمدتا از کشورهای همسایه مانند عراق و سوریه و یکی دو مورد هم از عربستان بوده که مشکلات زیادی برای کشور به وجود آورد.
علی محمد طهماسبی درباره مراوده ایران با کشورهای گرد و غبار خیز افزود: کار با کشورهای خارجی زمان بر است و کار دیپلماسی می طلبد، البته ما هم در داخل و هم خارج بیکار ننشستیم و علاوه بر شناسایی کانون های گرد و غبار داخلی و خارجی، برنامه عمل منطقه ای و زیر منطقه ای برای مقابله با گرد و غبار تهیه کردیم به اشتراک گذاشتیم.
در دو ماه اخیر مشکل گرد و غبار ما از خارج کشور بوده است، یعنی عمدتا از کشورهای همسایه مانند عراق و سوریه و یکی دو مورد هم از عربستان بوده که مشکلات زیادی برای کشور به وجود آورد.وی تصریح کرد: چشم انداز و اهداف برنامه عمل زیر منطقه ای با رویکرد برخورداری از محیط زیست انسانی و طبیعی پایدار و سازگار با تغییرات اقلیمی و پدیده گرد و غبار و مستعد توسعه اقتصادی و اجتماعی با هدف کلان بهره گیری از ظرفیت همکاری های منطقه ای به منظور کاهش ریسک و وقوع پدیده گرد و غبار، ارتقای استانداردهای محیطی و بهبود شرایط معیشتی جوامع درگیر تهیه شده است.
وی اظهار داشت: با توجه به اهمیت موضوع قرار است در تیرماه امسال وزرای محیط زیست کشورهای همسایه به ایران بیایند که در قالب نشست های تخصصی مشکلات را با آنها به اشتراک خواهیم گذاشت، البته می دانیم که ابعاد کار بسیار وسیع است و آنها هم زیاد پای کار نیستند همچنین در آن کشورها مطالبه گری چندانی در این زمینه وجود ندارد.
طهماسبی در پاسخ به اینکه همانقدر که گرد و غبار برای کشور ما مشکل ایجاد می کند برای آنها هم مشکل آفرین است گفت: شرایط زندگی آنها با کشور ما متفاوت است البته برای آنها هم مشکل ایجاد می کند مثلا چندی پیش به طور غیر رسمی شنیدم که ۹ نفر در عراق و سوریه به علت توفان ماسه ای شدید فوت کردند یعنی اوضاع وخیم بود اما مردم آنها مطالبه گری زیادی ندارند.
وی درباره اینکه آیا تا زمانی که این مساله دغدغه آنها نباشد ما هم نمی توانیم کاری از پیش ببریم افزود: ما بر نهادهای بین المللی فشار می آوریم و برای همین منظور در تیرماه نهادهای بین المللی مختلفی را هم دعوت کردیم تا این نهادها به عنوان هماهنگ کننده و با توجه به پروتکل ها بر آن کشورها فشار بیاورند تا کاری برای کاهش کانون های گرد و غبار خود کنند، الان فقط فشار دولت است، مانند ما که مردم مطالبه گر هستند و باعث می شود مسوولان هم تحرکشان را بیشتر کنند آنجا مطالبه ای نیست، این دولت ها هم نه اینکه امکانات و بودجه نداشته باشند نه؛ بلکه کمتر برای کار محیط زیستی انرژی و وقت می گذارند از طرفی این کشورها بیشتر درگیری های داخلی دارند و تمرکزشان بر این مسائل است.
دبیر ستاد ملی مقابله با گرد و غبار سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در تیرماه در اجلاس وزرای محیط زیست بیشتر کشورهای همسایه ایران از جمله افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، ترکیه، عراق، سوریه، کویت و کشورهای حاشیه خلیج فارس حضور خواهندداشت، همچنین ۱۰ کشور که تاثیر بیشتری در گرد و غبار دارند را انتخاب کردیم تا در حاشیه اجلاس وزرای محیط زیست برای گرد و غبار جلساتی به طور جداگانه داشته باشیم و با توجه به برنامه عمل گرد و غبار تا حدودی آنها را پای کار بیاوریم؛ توافق کنیم و آنرا در مصوبات نشست و اجلاس وزیران پیگیری کنیم، در واقع اجلاس وزیران درباره تمام مسائل محیط زیست است اما ابتکاری به خرج دادیم که در حاشیه آن با حضور معاونان وزاری محیط زیست کشورها دو جلسه برگزار کنیم و برای نتایج این دو جلسه مصوبه بگیریم تا بعدها بتوانیم آنها را پیگیری کنیم.
بر نهادهای بین المللی فشار می آوریم و برای همین منظور در تیرماه نهادهای بین المللی مختلفی را هم دعوت کردیم تا این نهادها به عنوان هماهنگ کننده و با توجه به پروتکل ها بر آن کشورها فشار بیاورند تا کاری برای کاهش کانون های گرد و غبار خود کنند.
طهماسبی اظهار داشت: اعتباری که امسال برای مقابله با گرد و غبار به ما ابلاغ کردند حدود ۲۸۰ میلیارد تومان است اما ما با توجه به شرایط حاکم در زمینه گرد و غبار ۹۰۰ میلیارد تومان دیگر هم از سازمان برنامه و بودجه تقاضا کردیم و فعلا منتظر جواب هستیم.