به گزارش پیام خانواده جشنواره فیلم کوتاه تهران، که در حدفاصل سال‌های ۶۱ تا ۷۲ ، ۱۰ دوره ابتدایی خود را پشت‌سر گذاشت و با استقلال از جشنواره فجر، عنوان «سینمای جوان» به خود گرفت، از دوره یازدهم به ثبات نسبی در فرآیند برگزاری رسید.
اگر دوره یازدهم تا بیستم را دهه دوم بالیدن جشنواره‌ای مستقل برای سینمای کوتاه ایران بدانیم، باید دو تغییر مهم یعنی «بین‌المللی شدن» و انتخاب عنوان «جشنواره فیلم کوتاه تهران» را متعلق به این دهه از برگزاری این رویداد بدانیم.
در این گزارش و در قالب سلسله گزارش‌های مرتبط با بازخوانی تاریخچه مختصر جشنواره فیلم کوتاه تهران، در آستانه دوره چهلم این رویداد، بخش از نکات مرتبط با دهه دوم برگزاری جشنواره را مرور کرده‌ایم.
تقویم و نشانی‌ها؛ سالن‌هایی که خاطره‌ساز شدند
در بازخوانی تحولات دوره اول اشاره کردیم که موزه هنرهای معاصر یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌های برگزاری این رویداد در دوره‌های ابتدایی بود و در پایان دهه اول بوده که دوره دهم جشنواره به فرهنگسرای بهمن کوچ کرد. این مکان تا نیمه دهه دوم مقر اصلی علاقه‌مندان به سینمای کوتاه باقی ماند.
تقویم برگزاری جشنواره هم که در دهه اول با تغییراتی همراه بود، در ابتدای دهه دوم به ثبات نسبی رسید و جشنواره سینمای جوان از دوره یازدهم تا پانزدهم در فروردین‌ماه میزبان اهالی فیلم کوتاه بود. در این فاصله تنها در دوره سیزدهم بود که جشنواره تابستانی شد و در تیر و مرداد سال ۷۵ برگزار شد.
در سال ۷۸ و از دوره شانزدهم اما جشنواره باردیگر به موزه هنرهای معاصر بازگشت و همزمان سینما فلسطین هم به عنوان یکی از سینماهای میزبان جشنوره معرفی شد. این همان دوره‌ای است که برای اولین زمان برگزاری جشنواره فیلم کوتاه به پاییز منتقل و جایگاهش در همین فصل در تقویم رویدادهای سینمایی، تثبیت شد.
در دوره هفدهم همچنان موزه هنرهای معاصر محل برگزاری جشنواره بود و در دوره بعدی یعنی در سال‌های ۸۰ و ۸۱ فیلم‌های جشنواره فیلم کوتاه در سینما ایران روی پرده رفت.
در دوره بیستم به‌عنوان آخرین دوره از دهه دوم جشنواره، سینما فلسطین اصلی‌ترین میزبان جشنواره بود و همزمان در موزه فرش و چند فرهنگسرا فیلم‌ها روی پرده رفت. البته در این دوره برای اولین‌بار شاهد برگزاری همزمان جشنواره در چند مرکز استان هم بودیم.
چهره‌ها؛ معتبرها پای کار آمدند
در مرور خاطرات دهه دوم جشنواره فیلم کوتاه تهران همچنان شاهد اسامی و چهره‌هایی هستیم که هر کدام سهمی در برگزاری این رویدادها داشته‌اند و حالا بازخوانی سهم‌شان خالی از جذابیت نیست.
وحید طوفانی اصل که از دوره نهم سکان‌داری جشنواره سینمای جوان را برعهده گرفته بود، در اولین دوره از دهه دوم، یعنی در جشنواره یازدهم، برای سومین دوره متوالی عهده‌دار دبیری این رویداد بود و این مسئولیت را در دوره دوازدهم هم برعهده داشت. در این دو دوره چهره‌هایی همچون حمیدرضا آشتیانی‌پور، جهانگیر الماسی، هوشنگ مرادی کرمانی، محمدرضا سرهنگی، محمد آفریده و محمود کلاری در قالب هیأت‌های داوری طوفانی‌اصل را همراهی می‌کردند.
در سال ۷۵ و همزمان با دوره سیزدهم جشنواره که این رویداد هویت بین‌المللی پیدا کرد، برای نخستین‌بار مدیرعامل انجمن سینمای جوانان عهده‌دار دبیری جشنواره شد. در آن مقطع محمدحسین صوفی این دو مسئولیت را برعهده داشت و دبیری‌اش برای دوره چهاردهم هم تمدید شد. در دوره سیزدهم چهره‌هایی همچون محمود کلاری، حمیدرضا آشتیانی‌پور و محمدمهدی عسگرپور در تیم اجرایی و داوری جشنواره حضور داشتند اما ترکیب داوران در دوره چهاردهم، ویژه‌تر بود و جهانگیر الماسی، جواد شمقدری، کمال تبریزی، محمد کاسبی و مجید مجیدی عهده‌دار داوری آثار شدند.
دبیری دوره پانزدهم باردیگر به وحید طوفانی اصل رسید و چهره‌های ویژه‌ای همچون کمال تبریزی، احمد الستی، کیوان جهان‌شاهی، بهرام دهقانی، مجتبی راعی و احمد طالبی‌نژاد هم داوری آثار را برعهده داشتند. بی‌شک اما ویژه‌ترین چهره حاضر در ترکیب داوران در این دوره از جشنواره ناصر تقوایی بوده است.
از دوره شانزدهم تا هجدهم، برای سه دوره پیاپی جعفر صانعی‌مقدم به‌عنوان مدیرعامل انجمن، دبیری جشنواره فیلم کوتاه سینمای جوان را هم برعهده داشت. در میان ترکیب داوران اصلی این سه دوره نام‌هایی همچون کیومرث پوراحمد، کمال تبریزی، مجید مجیدی، کیانوش عیاری، ناصر تقوایی، مجتبی راعی، رخشان بنی‌اعتماد، محمدرضا اصلانی، علی معلم و رضا میرکریمی جلب توجه می‌کند.
مجتبی اقدامی هم دبیری دوره نوزدهم را به عنوان مدیرعامل وقت انجمن سینمای جوانان برعهده گرفت و چهره‌هایی همچون محمدرضا جعفری‌جلوه، علیرضا رئیسیان، کامبوزیا پرتوی و علیرضا شجاع‌نوری را در ترکیب هیأت‌های داوری قرار داد.
دهه دوم حیات جشنواره فیلم کوتاه سینمای جوان، در سال ۸۲ و با دبیری محمد آفریده به پایان رسید. دوره‌ای که چهره‌هایی چون روبرت صافاریان، شهرام مکری، رضا مقصودی، کمال تبریزی، احمد الستی و علیرضا شجاع‌نوری در ترکیب هیأت‌های انتخاب و داوری حضور داشتند.
فیلم‌ها و برگزیده‌ها؛ تازه‌نفس‌ها به میدان می‌آیند
در کنار ترکیب چهره‌های معتبری که حضورشان در هیأت‌های انتخاب و داوری، وزن اعتباری جشنواره را بالا می‌برد، در بازخوانی فهرست برگزیدگان این جشنواره در دهه دوم هم نام‌هایی به چشم می‌خورند که می‌توان جایگاه امروزشان در سینمای ایران را مدیون همین بالیدن در دل جریان سینمای کوتاه دانست.
در یازدهمین دوره جشنواره فیلم کوتاه سینمای جوان، جایزه بهترین فیلم به «روز اول» به کارگردانی محمد اسلامی رسید و جایزه بهترینن کارگردانی را فریدون قائدی برای فیلم‌کوتاه «خارکن» از آن خود کرد. جوایزی که در دوره دوازدهم به ترتیب به فیلم «همسایه‌ها» به کارگردانی غلامرضا محمدی قیاسی و «برپا» به کارگردانی شمس‌الله دایی‌زاده اهدا شد. در دوره سیزدهم هم نعیمه اعلایی برای فیلم کوتاه «عرصه کوچ» به عنوان بهترین کارگردان معرفی شد.
فیلم کوتاه «مرهمی باید» در دوره چهاردم و در بخش «غیرحرفه‌ای» هر دو جایزه بهترین کارگردانی و بهترین فیلم را برای حسن ایزدی شهری به همراه آورد. در بخش حرفه‌ای این دوره، جایزه بهترین کارگردان به فرهاد مهران‌فر برای فیلم کوتاه «من و پرونده‌هایم» اهدا شد.
مهرداد اسکویی با فیلم کوتاه «از بهشتی که می‌آیی» جایزه ویژه داوران در دوره پانزدهم را به دست آورد. در این دوره جایزه بهترین فیلم به «سی پی سبز» به کارگردانی سلیمان رضایی رسید. اسکویی اما در دوره بعد هم حضوری درخشان داشت و تواست با فیلم‌کوتاه «خانه مادی‌ام مرداب» جایزه بهترین فیلم جشنواره شانزدهم را از آن خود کند. در همین دوره سیروس حسن‌پور برای «رضایت‌نامه» جایزه ویژه هیأت داوران را گرفت.
در هفدهمین دوره جشنواره «بازگشت» به کارگردانی ناصر رفائی و «سینما سگ» به کارگردانی شاهد احمدلو جایزه بهترین فیلم را دریافت کردند. لقمان خالدی با «فوکوس» و مرجان اشرفی‌زاده و مسعود ملک‌یاری با «جادوگر» در این دوره جایزه ویژه هیأت داوران را دریافت کردند.
در جشنواره هجدهم جایزه بهترین فیلم را بایرام فضلی با فیلم‌کوتاه «چاه» از آن خود کرد و علی زمانی عصمتی با «کسی به فکر ماهی‌ها نیست» جایزه ویژه داوران را گرفت.
در دوره نوزدهم علی‌محمد قاسمی با «باد سرخ»، محسن امیریوسفی با «کاروان»، امید بنکدار و کیوان علیمحمدی با «چشم‌اندازهای سیاوش آباد»، مهوش شیخ‌الاسلامی با «پیر حرا» و مهدی محمدی بدرآبادی با «جیب» جوایز اصلی این رویداد را به دست آوردند.
فیلم‌های کوتاه «در دسر پسر بودن» به کارگردانی جمیل رستمی و «آخرین روستای سرشماری نشده» به کارگردانی شهرام علیدی هم از آثار برگزیده جشنواره بیستم فیلم کوتاه تهران در سال ۸۲ بودند.
نکته‌ها؛ وقتی «بین‌المللی» شدیم
جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، این عنوان را به‌صورت رسمی از دوره بیستم به دست آورد. در سال ۸۲ برای اولین بار این رویداد با این نام برگزار شد.
از نکات قابل توجه در دهه دوم برگزاری این رویداد، همکاری نهادها و ارگان‌های مختلف با جشنواره است. از دوره‌ای که جشنواره به فرهنگسرای بهمن منتقل شد شاهد حمایت‌هایی از سوی شهرداری تهران از این رویداد بود.
در دوره بیستم هم شبکه اول تلویزیون یکی از حامیان برگزاری جشنواره بود که به‌خصوص در زمینه پوشش رسانه‌ای همراهی ویژه‌ای با جشنواره فیلم کوتاه تهران داشت.
دوره سیزدهم جشنواره سینمای جوان بود که عنوان «بین‌المللی» برای اولین بار روی پوستر این رویداد درج شد و از آن زمان این رویداد هویت جهانی‌تری پیدا کرد. هویتی که در سال‌های اخیر به تأیید این رویداد از سوی آکادمی اسکار هم منتهی شده است.