به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ ششمین دوره جایزه مصطفی(ص) امسال، سه دستاورد علمی و فناورانه را به عنوان نمونه‌های درخشان نوآوری در جهان اسلام برجسته کرد؛ دستاوردهایی که هر کدام می‌توانند نقطه عطفی در روند حل چالش‌های جهانی در حوزه سلامت، فناوری اطلاعات و انرژی‌های پاک باشند.
پزشکی دقیق و پیشرفته با فناوری نانو
در حوزه علوم زیستی و پزشکی، پروفسور *مهمت تونر*، دانشمند برجسته ترک و استاد دانشگاه هاروارد، موفق به توسعه ابزاری مبتنی بر فناوری میکرو و نانو برای جداسازی سلول‌های سرطانی در گردش خون شده است. این تراشه مینیاتوری، با دقتی خارق‌العاده، سلول‌های دارای تومور را در جریان خون شناسایی می‌کند؛ قابلیتی که امکان تشخیص بسیار زودهنگام سرطان و پایش وضعیت بیمار در طول درمان را فراهم می‌آورد. چنین پیشرفتی می‌تواند آمار بقا در بیماران سرطانی را ارتقاء دهد و رویکرد «درمان شخصی‌سازی‌شده» را به سطحی عملی و گسترده برساند.
تحول در پردازش داده‌های عظیم
در حوزه فناوری اطلاعات، پروفسور *وهاب میررکنی*، پژوهشگر ایرانی، دست به کار توسعه الگوریتمی نوآورانه با عنوان «هش حساس به محل بر پایه توزیع‌های p پایدار» شده است. این نوآوری، سرعت و کارآمدی جست‌وجو و منطبق‌سازی داده‌ها را در مقیاس‌های بسیار بزرگ بالا می‌برد و در عین حال، امنیت و دقت آن‌ها را حفظ می‌کند. با گسترش خدمات هوش مصنوعی، تحلیل داده‌های عظیم و پردازش ابری، چنین الگوریتم‌هایی نه‌تنها بهینه‌ساز زیرساخت‌های دیجیتال محسوب می‌شوند، بلکه نقشی کلیدی در توسعه نرم‌افزارهای پیشرفته، سامانه‌های مکان‌محور و سرویس‌های جست‌وجوی هوشمند ایفا می‌کنند.
انرژی پاک برای مناطق محروم و دورافتاده
در حوزه انرژی‌های نو، پروفسور *محمد خواجه نذیرالدین*، دانشمند هندی و استاد موسسه EPFL سوئیس، با توسعه سلول‌های خورشیدی پروسکایت نسل جدید، چالش‌های فنی و اقتصادی سلول‌های خورشیدی قدیمی را برطرف کرده است. این سلول‌ها نه تنها بازده بالاتری دارند، بلکه سبک، انعطاف‌پذیر و ارزان هستند؛ ویژگی‌هایی که امکان نصب و بهره‌برداری از آن‌ها را حتی در مناطق کم‌برخوردار و فاقد زیرساخت‌های پیچیده فراهم می‌کند. این فناوری می‌تواند به استقلال انرژی جوامع روستایی و کاهش وابستگی جهانی به سوخت‌های فسیلی کمک کند.
اهمیت راهبردی انتخاب‌ها
این سه انتخاب، تصویری روشن از مسیر علم و فناوری در جهان اسلام ارائه می‌دهد: تمرکز بر فناوری‌های تحول‌آفرین با پتانسیل اثرگذاری بر سلامت بشر، زیرساخت‌های دیجیتال و آینده انرژی. در واقع، اگر این سه حوزه را کنار هم قرار دهیم، با نقشه‌ای روبه‌رو می‌شویم که نیازهای جهان فردا ازجمله سلامت، داده و انرژی را هدف گرفته است. این دستاوردها علاوه بر ارزش علمی، پیام روشنی به جهان مخابره می‌کنند: دانشمندان مسلمان نه تنها در مرزهای علم حضور دارند، بلکه با نوآوری‌های خود، به حل مشکلات جهانی یاری می‌رسانند.
علاوه بر اثرگذاری مستقیم هر دستاورد بر حوزه تخصصی خود، این انتخاب‌ها معنایی فراتر برای دیپلماسی علمی و جایگاه جهان اسلام دارند. حضور پژوهشگرانی با تبار و پیشینه کشورهای مختلف اما فعالیت در معتبرترین مراکز علمی جهان، نشان می‌دهد که موفقیت علمی دیگر محدود به جغرافیا نیست. این پیوند بین‌المللی، توان تبادل دانش، اشتراک منابع تحقیقاتی و تجاری‌سازی نتایج را افزایش می‌دهد و ظرفیت همکاری‌های چندملیتی را گسترش می‌بخشد. چنین شبکه‌هایی می‌توانند به ایجاد اقتصاد دانش‌بنیان در کشورهای اسلامی کمک کنند.
از سوی دیگر، هر سه حوزه منتخب پزشکی پیشرفته و نانو, پردازش داده‌های عظیم و انرژی پاک در فهرست «تکنولوژی‌های حیاتی» بسیاری از استراتژی‌های ملی و اسناد علم و فناوری سازمان ملل قرار دارند. سرمایه‌گذاری روی این حوزه‌ها نه تنها پاسخ به نیازهای فوری جوامع است، بلکه تضمین‌کننده آمادگی کشورها در برابر بحران‌های جهانی آینده نیز خواهد بود؛ از همه‌گیری‌های احتمالی گرفته تا کمبود انرژی یا تهدیدات سایبری. جایزه مصطفی(ص) با تمرکز بر چنین موضوعاتی، نقش یک قطب‌نما را ایفا می‌کند که مسیر توسعه علمی را به سمت بیشترین بازده اجتماعی و اقتصادی هدایت می‌کند.