به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده، در آموزه‌های قرآن و سنت نبوی، آب نه‌تنها به‌عنوان یک نعمت ضروری برای ادامه حیات، بلکه به‌عنوان رزق الهی، امانتی در اختیار بشر و عاملی برای امتحان انسان‌ها معرفی شده است.
آب در کانون توجه قرآن
قرآن کریم بیش از ۶۰ بار به آب اشاره کرده و در موارد متعددی از آن به‌عنوان نشانه‌ای از قدرت و حکمت الهی یاد کرده است: «وَجَعَلْنَا مِنَ الْماءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ» (انبیاء: ۳۰)، «و ما هر چیز زنده‌ای را از آب آفریدیم.»
این آیه گواه روشنی بر جایگاه بنیادین آب در نظام خلقت است؛ جایگاهی که تنها به نیاز فیزیکی بشر محدود نمی‌شود، بلکه بُعدی معرفتی نیز دارد: انسان باید با نگاه توحیدی به منابع طبیعی، خود را نه مالک، بلکه امانت‌دار آن بداند.
از سوی دیگر، در سوره مؤمنون آیه ۱۸ آمده است:
«وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْکَنَّاهُ فِی الْأَرْضِ...» «و ما از آسمان، آبی به اندازه نازل کردیم و آن را در زمین جای دادیم...»
اینجا، مفهوم "بِقَدَرٍ" تأکیدی است بر محدودیت و نظم حاکم بر آب. خداوند آب را با اندازه‌ای مشخص فرود آورده، پس استفاده‌ی انسان نیز باید "به اندازه" باشد؛ نه بیشتر، نه کمتر. هرگونه تجاوز از این حد، تجاوز از حکمت الهی تلقی می‌شود.
نهی صریح قرآن از مصرف بی‌رویۀ آب
قرآن در آیه‌ای صریح، شیوه‌ی درست مصرف را چنین بیان می‌دارد:
«کُلُوا وَاشْرَبُوا وَلا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ» (اعراف: ۳۱)
«بخورید و بیاشامید، ولی اسراف نکنید؛ همانا خدا اسراف‌کنندگان را دوست ندارد.»
نکته مهم این آیه آن است که حتی در مصرف مباح و مشروع همچون خوردن و آشامیدن، اگر زیاده‌روی رخ دهد، موجب نارضایتی الهی می‌شود. این آموزه، مفهومی فراتر از صرفه‌جویی را در دل خود دارد: میانه‌روی، نشانه‌ای از عقلانیت و بندگی است.
سنت نبوی؛ الگویی در مصرف آب
پیامبر اکرم (ص) در روایاتی متعدد، الگویی عملی از مدیریت مصرف آب به دست داده‌اند. در حدیثی که در منابع شیعه و اهل‌سنت نقل شده، آمده است:
«مقدار آب وضو یک مُدّ (حدود ۷۵۰ گرم) است و مقدار آب غسل یک صاع (حدود ۳ کیلوگرم). و بعد از من مردمی خواهند آمد که این مقدار را کم می‌شمارند؛ آنان از سنت من دور شده‌اند.»
این سخن، فراتر از تعیین مقدار آب، هشداری است فرهنگی: نشانه‌ای از تغییر سبک زندگی از میانه‌روی به مصرف‌گرایی. در ادامه پیامبر (ص) می‌فرمایند:
«به زودی در این امت گروهی پدید می‌آیند که در استفاده از پاک‌کننده‌ها افراط می‌کنند.» (الجعفریات (الأشعثیات)، ص ۱۶)
در دنیای امروز که استفاده از آب در نظافت شخصی و خانگی بسیار بیشتر از این مقادیر است، این هشدار نبوی را می‌توان همچنان جاری و مصداق‌دار دانست.
مصرف مسئولانه؛ نگاهی اجتماعی و اخلاقی
در حدیثی دیگر، پیامبر (ص) به بُعد اجتماعی مصرف آب اشاره کرده و می‌فرمایند:
«در مصرف آب صرفه‌جویی کن، حتی اگر در دسترس باشد؛ زیرا حیوانات نیز در آن سهم دارند.» (سنن ابی‌داود، ج ۱، ص ۲۹)
این روایت، مفهومی اخلاقی و بین‌النوعی در مصرف آب ارائه می‌دهد. آب، نعمتی مشترک است که انسان نمی‌تواند آن را صرفاً در خدمت خواسته‌های خود بداند. حتی حیوانات نیز در آن شریک‌اند. به بیان دیگر، مصرف غیرمسئولانه‌ی آب، تضییع حق دیگران است.
از منظر اسلامی، منابع طبیعی همچون آب، نه‌فقط منبعی اقتصادی، بلکه وسیلۀ امتحان الهی است. اگر بشر در بهره‌برداری از این نعمت بزرگ، رویکردی مبتنی بر عدالت، قناعت، و مسئولیت‌پذیری اتخاذ نکند، دیر یا زود به نقطه‌ای از بحران خواهد رسید که بازگشت از آن دشوار یا ناممکن خواهد بود.
حق نسل‌های آینده را پایمال نکنیم
در افق نگاه توحیدی اسلام، نعمت‌هایی مانند آب، سرمایه‌ای شخصی یا مختص نسل فعلی نیستند، بلکه امانتی الهی‌اند که انسان‌ها باید آن را به آیندگان بسپارند؛ نه آنکه به بهانه رفاه یا بی‌توجهی، آن را به نابودی بکشانند. مصرف بی‌رویه آب، چیزی فراتر از اسراف شخصی است؛ این یک خیانت به حق مسلم فرزندان ما، آیندگان ما و نسل‌هایی است که هنوز زاده نشده‌اند، اما در منابع امروز ما شریک‌اند.
اگر اکنون به بهانه فراوانی نسبی، بی‌محابا آب را مصرف کنیم، در حقیقت داریم پایه‌های زیستِ سالم نسل‌های آینده را سست می‌کنیم. بر ماست که با تکیه بر آموزه‌های قرآن و سنت، به این امانت الهی وفادار بمانیم و با مسئولیت‌پذیری، از این نعمت همگانی محافظت کنیم؛ زیرا فردای فرزندان ما، بازتاب تصمیمات امروز ماست.