به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ شهر عنبران از توابع شهرستان نمین در استان اردبیل، یکی از کانون‌های اصیل و فعال در حوزه صنایع دستی ایران به شمار می‌رود که به‌ویژه با تولید گلیم‌های سنتی و منحصر به‌فرد خود، جایگاه ویژه‌ای در میان هنرمندان و علاقه‌مندان به هنرهای سنتی کشور یافته است. در سال‌های اخیر، تلاش‌های گسترده‌ای از سوی هنرمندان، فعالان محلی و مسئولان میراث فرهنگی برای حفظ، ترویج و توسعه این هنر ارزشمند صورت گرفته است.
پرونده ثبت جهانی گلیم عنبران تکمیل است
مریم جلالی، معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در روزهای اخیر در بازدید از شهر عنبران در گفت و گو با رسانه‌های محلی بیان کرده بود که شهر عنبران به‌عنوان «شهر ملی گلیم» شناخته شده و پرونده ثبت جهانی آن نیز تکمیل شده است. این شهر در کنار چند شهر دیگر از ایران، در اولویت بررسی شورای جهانی صنایع دستی برای کسب عنوان «شهر جهانی صنایع دستی» قرار دارد.
وی بیان کرده بود که ثبت جهانی عنبران نه‌تنها به معنای تثبیت جایگاه گلیم عنبران در سطح بین‌المللی است، بلکه مستلزم شکل‌گیری کامل زنجیره ارزش در حوزه صنایع دستی، شامل آموزش، تولید، فروش، و ایجاد زیرساخت‌های لازم مانند فروشگاه‌ها و المان‌های شهری است. به همین منظور، نصب المان گلیم عنبران به‌عنوان نماد رسمی این شهر ملی در دستور کار قرار گرفته است.
موقعیت جغرافیایی عنبران
شهر عنبران در فاصله ۳۶ کیلومتری اردبیل و در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان واقع شده است. این شهر در منطقه‌ای کوهستانی و سرسبز قرار دارد که باعث شده آب و هوای آن در تابستان‌ها معتدل و در زمستان‌ها سرد و برفی باشد. ارتفاع عنبران از سطح دریا حدود یک هزار و ۷۰۰ متر است که همین ویژگی باعث شده مناظر طبیعی این منطقه از زیبایی خاصی برخوردار باشد.
شهر عنبران در استان اردبیل، به دلایل مختلفی که شامل جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی می‌شود، یکی از مقاصد مهم گردشگری در شمال غرب ایران به حساب می‌آید. این شهر با موقعیت جغرافیایی خاص خود در دامنه‌های کوه‌های تالش و نزدیکی به مرز جمهوری آذربایجان، ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که آن را به یک مقصد گردشگری جذاب تبدیل کرده است.
طبیعت بکر و چشم‌اندازهای کوهستانی
عنبران در دامنه‌های کوه‌های تالش قرار دارد و با ارتفاع قابل توجه از سطح دریا، مناظری چشم‌نواز و سرسبز را به نمایش می‌گذارد. جنگل‌های انبوه، دمنوش‌های سبز، و دره‌های عمیق باعث می‌شود که این منطقه مقصدی ایده‌آل برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و کوهنوردی باشد. از آنجا که طبیعت این منطقه هنوز دست‌نخورده و بکر است، هر گوشه از آن می‌تواند برای گردشگران جذاب باشد.
آب و هوای عنبران در طول سال بسیار معتدل و دلپذیر است. در تابستان‌ها این منطقه دارای هوای خنک و دلپذیری است که در مقایسه با بسیاری از دیگر مناطق کشور، به ویژه در فصول گرم، گزینه‌ای عالی برای فرار از گرما به شمار می‌آید. زمستان‌ها نیز هوای سرد و برفی این منطقه، برای کسانی که به دنبال تجربه یک زمستان کوهستانی با برف و برف‌بازی هستند، جذاب است.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی
عنبران همچنین دارای جاذبه‌های تاریخی است که می‌تواند گردشگران را به خود جذب کند. آثار و بناهای تاریخی در این منطقه نشان‌دهنده تاریخ و فرهنگ غنی آن است. برخی از این آثار به دوره‌های مختلف تاریخی، از جمله دوران اسلامی، باز می‌گردند. از آن جمله می‌توان به مساجد قدیمی و بقاع متبرکه اشاره کرد که در کنار زیبایی‌های طبیعی، باعث جذب گردشگران مذهبی و تاریخی می‌شود.
حضور در مسیرهای گردشگری
عنبران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، در مسیرهای گردشگری اصلی قرار دارد و می‌تواند به عنوان نقطه‌ای برای توقف در مسیر سفرهای منطقه‌ای و بین‌المللی (نزدیکی به مرز جمهوری آذربایجان) عمل کند. این شهر یکی از مقاصد طبیعی و تاریخی برای مسافرانی است که به مناطق کوهستانی و روستایی علاقه دارند.
فرهنگ و آداب و رسوم محلی
یکی دیگر از ویژگی‌های جذاب عنبران، فرهنگ و آداب و رسوم خاص مردم این منطقه است. مردم عنبران به شدت به سنت‌ها و فرهنگ‌های خود پایبند هستند و این موضوع در لباس‌ها، غذاها، مراسم‌های مذهبی و فصلی و دیگر ابعاد زندگی آنان نمایان است. تجربه این فرهنگ برای گردشگران می‌تواند جذاب و آموزنده باشد. به ویژه در ایام مختلف سال، جشن‌ها و مراسم‌های محلی که با رنگ و بوی فرهنگی و مذهبی همراه است، می‌تواند نقطه قوتی برای جذب توریست باشد.
آشنایی با سبک زندگی روستایی
برای افرادی که به دنبال تجربه سبک زندگی روستایی و سنتی هستند، عنبران یک مقصد ایده‌آل است. زندگی ساده و اصیل مردم این منطقه، مزرعه‌ها، باغ‌ها، و خانه‌های سنتی به گردشگران فرصتی منحصر به فرد برای آشنایی با زندگی در دل طبیعت و روستاهای کوهستانی می‌دهد.
عنبران سفلی و علیا کجاست؟
باقری از اهای شهر عنبران در گفت و گو با خبرنگار مهر بیان کرد: شهر عنبران و مناطق پیرامون آن، در تقسیمات کشوری به دو بخش تقسیم شده‌اند که معمولاً با نام‌های عنبران سفلی (پایین‌عنبران) و عنبران علیا (بالاعنبران) شناخته می‌شود. این تقسیم‌بندی در ابتدا به‌صورت طبیعی و جغرافیایی بوده است؛ یعنی بر اساس موقعیت منطقه. عنبران علیا در ارتفاعات بالاتر و دامنه‌های کوه‌های تالش واقع شده است، در حالی‌که عنبران سفلی در بخش‌های پایین‌تر و دشت‌های اطراف قرار دارد. با گذشت زمان، همین تفاوت جغرافیایی در تقسیمات اداری نیز تثبیت شد.
وی افزود: منطقه عنبران کوهستانی است و از نظر توپوگرافی (پستی و بلندی) تنوع زیادی دارد. به همین دلیل، ساکنان مناطق بالادست (عنبران علیا) و پایین‌دست (عنبران سفلی) در دو محیط متفاوت زندگی می‌کنند. این تفاوت باعث شده که از لحاظ فرهنگی و حتی لهجه محلی، اندکی تفاوت میان دو بخش وجود داشته باشد.
باقری ادامه می‌دهد: به طور خلاصه، عنبران علیا، سردتر، کوهستانی‌تر و با بافت جمعیتی پراکنده‌تر و عنبران سفلی آب‌وهوای معتدل‌تر، زمین‌های کشاورزی بیشتر و با تراکم جمعیت بالاتر را دارد.
پیشینه تاریخی و قومی
در گذشته، منطقه عنبران شامل چندین روستا و آبادی بوده است که با گذشت زمان به هم نزدیک و در نهایت به صورت واحد شهری درآمده‌اند. اما از آنجا که هر بخش ریشه و پیشینه تاریخی مستقل داشته (خاندان‌ها، طایفه‌ها و زمین‌داران متفاوت)، حتی پس از تبدیل به شهر، همچنان هویت دوگانه‌ی عنبران علیا و سفلی حفظ شد. به همین دلیل، مردم هر بخش هنوز هم به نام محلی خود (علیا یا سفلی) افتخار می‌کنند.
هر دو بخش از نظر فرهنگی بسیار نزدیک‌اند، اما تفاوت‌های جزئی در لهجه، نوع پوشش سنتی یا حتی در برخی آئین‌های محلی مشاهده می‌شود. برای مثال، برخی از مراسم‌های مذهبی یا رسوم عروسی در عنبران علیا ممکن است اندکی متفاوت از عنبران سفلی برگزار شود.هرچند هر دو بر اساس سنت‌های اسلامی و آذری هستند.
ساختار شهری و اداری امروز
در حال حاضر، شهر عنبران به عنوان یک واحد شهری واحد در تقسیمات رسمی کشور شناخته می‌شود و تابع شهرستان نمین از توابع استان اردبیل است. اما در داخل خود شهر، این دو بخش (علیا و سفلی) هنوز از نظر ساختار محله‌ای و تقسیم‌بندی شهری حفظ شده‌اند. در واقع، شهر دارای دو بافت اصلی است که هر کدام امکانات، مدارس، مساجد و مراکز خدماتی خاص خود را دارند.
امکانات و زیرساخت‌های گردشگری
با توجه به رشد صنعت گردشگری در سال‌های اخیر، امکانات و زیرساخت‌های گردشگری مانند هتل‌ها، مهمانسراها و رستوران‌های سنتی در این منطقه هنوز توسعه نیافته است.
شهر عنبران، با طبیعتی بکر، فرهنگی اصیل و هنری ریشه‌دار، امروز بیش از هر زمان دیگری در مسیر شناخته شدن به‌عنوان یکی از قطب‌های فرهنگی و گردشگری کشور قرار دارد. گلیم عنبران که حاصل ذوق، صبر و مهارت زنان هنرمند این دیار است، نه‌تنها نمایانگر هویت قومی و تاریخی مردم منطقه است، بلکه می‌تواند به‌عنوان سفیری فرهنگی، نام عنبران را در عرصه جهانی مطرح کند.
تکمیل پرونده ثبت جهانی گلیم عنبران، نقطه عطفی در توسعه اقتصادی و اجتماعی این شهر محسوب می‌شود؛ زیرا با فراهم شدن زیرساخت‌های لازم، ایجاد بازارهای فروش داخلی و خارجی و توجه به آموزش نسل‌های جدید، این هنر می‌تواند به منبعی پایدار برای اشتغال و رونق گردشگری بدل شود.
عنبران، نمادی از پیوند میان طبیعت، فرهنگ و هنر ایرانی است؛ شهری که با حفظ اصالت‌های خود و نگاه به آینده، می‌تواند الگوی موفقی از توسعه فرهنگی‌اقتصادی بر پایه صنایع دستی و گردشگری پایدار باشد.