به گزارش پیام خانواده، معمولاً برای انتقال مفاهیم و آموزش در کلاس‌های حضوری از تخته سیاه و وایت‌برد استفاده می‌شود و استاد و دانشجویان موظف هستند در همان ساعت از هر کجا که هستند خود را به کلاس برسانند و حضور فیزیکی افراد برای یادگیری مطالب بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که دانشجویان در صورت غیبت، آموزش‌های آن جلسه را از دست می‌دهند و از مطالب عقب می افتند.
مدتی است به دلیل شیوع ویروس کرونا انتقال مفاهیم و آموزش‌های تمام مراکز آموزشی از جمله دانشگاه‌ها به صورت آنلاین برگزار می‌شود، البته در ابتدا با وجود محدودیت‌هایی که وجود داشت دانشگاه‌ها تلاش کردند، امکاناتی را فراهم کنند تا یک سامانه مختص به خود برای برگزاری کلاس‌های آنلاین تهیه و در اختیار دانشجویان قرار دهند تا دانشجویان بتوانند از طریق آموزش‌های مجازی در هر زمان و مکانی به مطالب دسترسی داشته باشند.
این موضوع مشکلاتی برای اساتید و دانشجویان به همراه داشته است و برخی معتقدند در آموزش آنلاین نمی‌توان به خوبی تمرکز کرد، امکان پرسش و پاسخ و تعامل حضوری بین استاد و دانشجو وجود ندارد، ارتباط چهره به چهره و غیرکلامی از بین رفته و برخی از اساتید هم با سیستم آموزش آنلاین ناآشنا هستند و ترجیح می‌دهند آموزش‌ها به صورت حضوری برگزار شود.
اینک دو ترم از برگزاری کلاس‌های غیرحضوری می‌گذرد و دانشگاه‌ها عنوان می‌کنند سامانه‌هایی که در اختیار دانشجویان قرار داده‌اند، مشکلی ندارد و اساتید و دانشجویان می‌توانند بدون محدودیت‌های زمانی و مکانی بر بستر اینترنت با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و تعامل داشته باشند و این در حالیست که همچنان شاهد گلایه‌های دانشجویان از کیفیت و نحوه برگزاری کلاس‌های آنلاین هستیم.
وقتی اساتید توقع بسیار بالایی در ارائه کار کلاسی دارند
برخی افراد معتقدند در آموزش مجازی جانِ کلام در تدریس به دانشجو منتقل نمی‌شود و آماده نبودن زیرساخت‌های اینترنتی کشور هم مازاد بر علت شده تا دانشجویان نتوانند به خوبی از کلاس استفاده کنند، چرا که دانشجویان در طول برگزاری کلاس بیشتر درگیر قطع و وصل شدن صدا هستند.
لیلی خردمند دانشجوی مقطع دکتری در رشته علوم ارتباطات از اینترنت بی‌کیفیت گله‌مند است و می‌گوید: متأسفانه صدای استاد بریده بریده به دانشجویان می‌رسد و اساتید از دانشجویان گله‌مند هستند که چرا دایم می‌گویند صدا نیست، صدا بریده بریده است، استاد متوجه درس نشدیم چون نیمی از کلاس صدای شما را خوب نداشتیم.
این دانشجو اضافه می‌کند: در مقطع دکتری، برخی اساتید بدون توجه به تدریس ناقص در آموزش مجازی، توقع بسیار بالایی در ارائه و کار کلاسی دارند. دانشجو در تمام طول ترم مجازی نگران آزمون پایان ترم است و همین موضوع باعث اضطراب و استرس می‌شود.
خردمند اضافه می‌کند: تجربه ترم قبل امتحان آنلاین نشان داد برخی اساتید سؤالات آزمون را به سخت‌ترین وجه ممکن و با دادن کمترین زمان برای پاسخ، طرح می‌کنند که مبادا تقلبی رخ دهد در حالی که نمی‌دانند به دلیل بی‌کیفیتی اینترنت، دانشجویان جزوه درست و حسابی از درس‌شان ندارند که حتی بخواهند از روی آن تقلب کنند.
طفره رفتن دانشجویان از کلاس‌های تصویری
یکی از بزرگترین چالش‌هایی که در رابطه با شرکت در کلاس‌های آنلاین وجود دارد این است که عده کمی از دانشجویان فقط اعلام حضور می‌کنند و جزوات و فایل‌های مربوط را که در گروه‌های دانشجویی به اشتراک گذاشته می‌شوند را دانلود می‌کنند.
الهه رضایی دانشجوی مقطع کارشناسی می‌گوید: در نخستین روزهای برگزاری کلاس‌های مجازی تمام دانشجویان با این فضا غریبه بودند و مشکلات زیرساختی مانند هزینه‌های بالا و قطع بودن اینترنت، عدم کیفیت صدا و تصویر و از جمله مهمترین آن عدم آشنایی استاد با فضای تدریس در فضای مجازی بود که مخاطرات بسیاری برای دانشجویان ایجاد کرده بود که خوشبختانه بعد از گذشت چندین ماه اوضاع کمی بهتر شده است.
وی اضافه می‌کند: برگزاری کلاس‌ها به صورت غیرحضوری باعث شده بعضی از دانشجویان شاغل به صورت کامل در کلاس حضور نداشته باشند و فقط اعلام حضور کنند و با قطع صدای استاد به کار خود ادامه دهند؛ البته یکسری از دانشجویان هم به دلیل مشکل اینترنت و قطع و وصل شدن‌های مکرری که وجود دارد بی‌حوصله می‌شوند و به سرعت کلاس را ترک می‌کنند.
رضایی می‌افزاید: یادم می‌آید یکبار استاد اعلام کرد می‌خواهد به صورت تصویری امتحان بگیرد که هیچ‌کدام از دانشجویان درخواست تماس ویدئویی استاد را پاسخ ندادند و به بهانه‌های مختلف از امتحان دادن طفره رفتند که این موضوع باعث شد تا استاد بگوید اینکه دخترها به بهانه نداشتن حجاب تماس تصویری را رد کنند طبیعی است، اما سؤالم از پسرها این است که آنها چرا تمایلی به برقراری تماس تصویری ندارند.
این دانشجو اضافه می‌کند: با این حرف استاد، مجدداً دانشجویان زیر بار تماس تصویری نرفتند، بعضی‌ها هم فقط اعلام حضور کرده بودند و با صحبت‌های استاد همراه نبودند که بخواهند حضور ذهن داشته باشند و در لحظه با استاد صحبت کنند.
استفاده از کلاس‌های آنلاین علاوه بر مزیت‌های بی‌شماری که دارد می‌تواند معایبی هم داشته باشد و افرادی که از اینترنت پرسرعت برخوردار نیستند یا سخت افزارهای مناسبی ندارند ممکن است با مشکل مواجه شوند.
طراحی سامانه‌هایی برای رفع تکلیف آموزش آنلاین
متأسفانه اختلالاتی در شبکه اینترنت وجود دارد که این موضوع تبدیل به کلاف سردرگمی برای دانشجویان و اساتید شده است و برای ارسال مطالب باید سرعت اپراتور و اینترنت دانشجویان خوب باشد.
جمالی دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد به وضعیت اسفبار فضای مجازی اشاره می‌کند و می‌گوید: مشکلات سراسری اینترنت و خصوصاً عدم دسترسی برخی شهرها و روستاها به اینترنت پرسرعت یکی از مشکلاتی است که حل آن اراده‌ای ملی می‌طلبد و تا این موضوع به طور ریشه‌ای حل نشود، آموزش عالی در بستر مجازی نمی‌تواند با حداکثر کارایی و اثربخشی انجام شود.
وی می‌افزاید: دانشگاه برای رفع تکلیف سامانه‌ای به نام «دان» تعریف کرده است. دروسی که در این سامانه به دانشجو ارائه می‌شود قابلیت دانلود شدن ندارند و اگر دانشجویان به هر علتی در آن جلسه حضور نداشته باشند دیگر قادر به مرور آن مباحث نیستند و فقط می‌توانند با دوستان خود تماس بگیرند و با کلی خواهش و تمنا از آنها بخواهند فایل را در اختیارشان قرار دهند که متأسفانه اگر حجم فایل زیاد باشد باید از طریق تلگرام یا ایمیل دریافت کنند.
این دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد می‌گوید: دانشجویان جدیدالورود امسال به دلیل به تعویق افتادن زمان برگزاری کنکور سراسری با کمی تأخیر ثبت‌نام و انتخاب واحد شدند که اساتید به آنها هم می‌گویند باید از دانشجویانی که از ابتدای ترم در کلاس‌ها حضور داشتند جزوه تهیه کنند. حتی دانشگاه در برخی از دروس، دانشجویان ترم یک را با ترم 3 تجمیع کرده که چنین کاری درست و استاندارد نیست.
جمالی عنوان می‌کند: وزارت علوم باید سامانه‌ای مانند «شاد» اجرایی می‌کرد تا دانشجویان از آن طریق بتوانند آموزش‌های لازم را ببینند. اخیراً هم دانشگاه اعلام کرده امتحانات با کمی تأخیر در بهمن برگزار می‌شود. متأسفانه برنامه امتحانات هم به صورت فشرده چیده شده و فاصله زمانی برای مطالعه دانشجو در نظر گرفته نشده است.
توجه به آموزش‌های ترکیبی بعد از بحران کرونا
شیوع کرونا و تعطیلی دانشگاه سبب شد نگاه جدیدی نسبت به آموزش مجازی ایجاد شود و پتانسیل‌های این روش آموزشی برای فضای دانشگاهی کشور مشهود شود. به نحوی‌که بسیاری از اساتید معتقدند در دوران پسا کرونا می‌توان این شیوه آموزش را ادامه داد یا آموزش ترکیبی (مجازی و حضوری) را در دستور کار دانشگاه‌ها قرار داد.
ابراهیم صالحی عمران رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور درباره نقاط ضعف و قوت آموزش‌های الکترونیکی می‌گوید: سیستم آموزشی خیلی به کلاس و استاد وابسته بود و استقلال در یادگیری را فراهم نمی‌کرد.
وی می‌افزاید: یادگیری خوب، این است که دانشجو در یادگیری درگیر شود و آموزش سنتی این ویژگی را داشت. سال‌ها به دنبال این بودیم در کنار روش‌های سنتی با توجه به تحولاتی که در عرصه فناوری بوجود آمده باید به سمت آموزش‌های الکترونیکی برویم که خوشبختانه شرایط بوجود آمده ما را به این سمت سوق داد.
رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور تصریح می‌کند: مردم متوجه شده‌اند می‌توان برخی امور را با استفاده از بهره‌مندی و فناوری‌های جدید انجام داد. با شیوع کرونا و انجام بسیاری از کارها به صورت الکترونیکی مشکلاتی برای مردم از جمله برخی دانشجویان و اساتید به وجود آمده بود که خوشبختانه بعد از گذشت حدود یکسال، این ماجرا شایستگی‌های یادگیری را نصیب افراد کرده که در آینده شغلی و اجتماعی هر فرد می‌تواند مؤثر باشد.
وی می‌افزاید: بهترین روش آموزش ترکیبی است که آمیخته‌ای از روش‌های الکترونیکی و آموزش‌های سنتی است؛ البته شاید برای برخی از دروس عملی و آزمایشگاهی روش‌های الکترونیکی مناسب نباشد و سیستم آموزشی، نرم افزارها و زیرساخت‌ها همچنان چالش‌هایی در این زمینه داشته باشند. آموزش‌های مجازی قطعاً نقاط قوت و ضعف‌هایی دارند. امیدوارم بعد از پایان کرونا آموزش ترکیبی در سیستم آموزشی هر چه بیشتر تقویت شود و پابرجا بماند.
وزارت علوم باید سامانه‌ای مانند «شاد» راه‌اندازی می‌کرد
امروزه اکثر مدرسان رشته‌های مختلف برای آموزش مطالب از کلاس‌های آنلاین استفاده می‌کنند. مختصرسازی مطلب در ارائه آن بسیار مهم است به همین دلیل مطالبی که در آموزش‌های مجازی ارائه می‌شود مختصر است تا مطالب غیر مهم جانشین مطالب ضروری نشوند.
معصومه اسمعیل‌نژاد مدرس دانشگاه درباره کیفیت آموزش‌های آنلاین می‌گوید: اواخر سال گذشته که با شیوع ویروس کرونا مواجه شدیم کلاس نداشتم. این ترم نخستین ترمی بود که در فضای مجازی شروع به تدریس کردم اما متأسفانه با توجه به اینکه در سه دانشگاه با سه سیستم متفاوت تدریس می‌کنم مشکلاتی برایم به وجود آمده است و اولین ضعف برگزاری کلاس‌های غیرحضوری این است که اساتید دانشجویان را نمی‌شناسد و دانشجو، استاد را.
وی می‌افزاید: وزارت علوم باید از ابتدای امر یک سامانه جامع برای تمام دانشگاه‌ها اجرایی می‌کرد. در حال حاضر هر دانشگاه از یک سامانه و نرم‌افزار مختص به خود استفاده می‌کند که وزارت علوم باید تمام این موارد را یکپارچه می‌کرد و اساتید و دانشجویان با یک کدکاربری و گذرواژه از این سیستم استفاده می‌کردند و تمهیداتی اندیشیده می‌شد تا سیستمی همانند «شاد» به صورت رایگان یا نیم بها در اختیار اساتید و دانشجویان قرار می‌گرفت.
این مدرس دانشگاه عنوان می‌کند: 99 درصد دانشجویان از وبکم استفاده نمی‌کنند؛ بنده به دانشجویان اعلام کرده‌ام با علائمی اطلاع بدهند که سر کلاس حضور دارند یا خیر، که آنها از طریق تایپ کردن اطلاع‌رسانی می‌کنند. در دانشگاه‌هایی که عموماً سن دانشجویان کم است و در زندگی واقعی هم بیشتر در فضای مجازی به سر می‌برند، شیوه آموزش غیرحضوری کاربردی‌تر است. به جرأت می‌توانم بگویم در فضای مجازی استاد باید حداقل دو برابر فضای واقعی کلاس زحمت بکشد. در کلاس‌های آنلاین ارتباط تعامل دوطرفه وجود دارد به خصوص اگر وبکم روشن باشد و عکس‌العمل دانشجو را ببینیم.
اسمعیل‌نژاد می‌افزاید: اگر قرار بر این بود که در فضای واقعی کلاس، استاد یک نکته را بگوید اما در آموزش آنلاین استاد باید دو برابر مطالب را آماده کند تا راندمان کار و کلاس بیشتر شود. بنده هم برای اینکه راندمان کار کلاس‌مان بیشتر شود از دانشجویان خواستم تا در اینستاگرام صفحه‌ای ایجاد کنند و تکالیفشان را از آن طریق ارائه دهند تا اصلاح شود.
وی عنوان می‌کند: برای انجام کارهای عملی بهتر است کلاس‌ها حضوری برگزار شود. بیشتر مواقع اینترنت قطع و وصل می‌شود و باید به کرات از سیستم خارج و دوباره وارد شویم اگر این مشکلات وجود نداشته باشد آموزش در فضای مجازی بد نیست و می‌شود در طول سال برای درس‌هایی که ضروری است به کلاس مراجعه کرد؛ باید به آموزش در فضای مجازی به عنوان یک نقطه قوت نگاه کنیم.
به گزارش پیام خانواده به نقل از فارس، آموزش مجازی در حال حاضر با مشکلاتی چون عدم امکان پرسش و پاسخ و تعامل حضوری بین استاد و دانشجو، از بین رفتن ارتباط چهره به چهره و غیرکلامی، ناآشنا بودن برخی اساتید با سیستم آموزش آنلاین، قطع و وصل شدن اینترنت، اضطراب و استرس بعضی دانشجویان، اختلال در شبکه اینترنت و عدم دانلود فایل روبه‌رو است که ضروری است توسط مسؤولان ذی‌ربط پیگیری شود.