به گزارش پیام خانواده هر مرحله از مراحل مختلف عمر انسان، شادی‌ها و غم‌هایی همراه خود دارد ولی دورة نوجوانی مهم‌ترین دوره‌ای است که هم تغییرات بدنی جدی به همراه دارد و هم فرد را دچار تغییرات روانی می‌کند. این تغییر و تحول به دلیل حساسیت‌ فوق‌العاده می‌تواند زمینه‌ساز آسیب‌های جبران ناپذیری باشد.
در سنین نوجوانی دامنة ناراحتی‌ها و مشکلات چنان وسعت می‌گیرد که دیگر جایی برای احساس و شادی و نشاط برای نوجوان باقی نمی‌ماند. اتفاقی که برای همة پدران و مادران شیرین و عجیب است اینست که روزی چشم باز می‌کنند می‌بینند که کودکشان دیگر کودک نیست، لحظه‌ی غریبی است هم غرور آفرین و هم آغاز دلواپسی و نگرانی همیشه دنبال پاسخ این سؤال هستند که آیا می‌توانند نوجوان خود را از این پدیدة طبیعی به سلامت عبور دهند و یا تا حدودی آن را تسکین دهند؟
آب دریا را گر نتوان کشید هم بقدر تشنگی باید چشید
اهمیت دوره نوجوانی
اهمیت دورة نوجوانی از آن روست که تثبیت ویژگی‌های شخصیتی در این دوره است که زمینة پیدایش دورة جوانی و بزرگسالی را فراهم می‌آورد. اگر ویژگی استقبال طلبی نوجوانی از باب نمونه شکل صحیح خود را بپیماید. نوجوان امروز، جوان مستقل و با اعتماد به نفس فردا خواهد بود. چنانچه اگر این استقلال طلبی دورة نوجوانی، در اثر برخورد ناصحیح اولیاء و مربیان آسیب ببیند باید انتظار یک جوانی نامطلوب را داشت.
اصول برخورد با فرد در دورة نوجوانی
۱. نوجوان خود مشکل دارد بر مشکلات او نیفزاییم
کودک آرام و با نشاط دیروز، امروز نوجوانی با رشد بدنی خسته و از بروز علائم جنسی مضطرب و از لحاظ روانی دارای ویژگی‌هایی همچون گوشه‌گیری و ناآرامی است. برخورد ناصحیح با نوجوان می‌تواند این مشکلات را افزایش دهد. قل کل یعمل علی شاکلته
۲. آشفتگی نوجوانی مقدمة نظم و ثبات جوانی است.
ویژگی‌های دورة نوجوانی اگر چه در ظاهر حکایت از آشفتگی جدی روانی دارد؛ در واقع بشارت گذر از مرحله وابستگی و تعلق دورة کودکی و ورود به مرحلة ثبات و استقلال دوره‌ جوانی است.
۳. نوجوان نیازمندی است که از اظهار نیاز سرباز می‌زند.
نوجوان به دلیل استقلال طلبی و تشخص طلبی از ابراز نیاز خود و کمک‌گیری از دیگران ابا دارد و بگونه‌ای وانمود می‌کند که گویی نیازی ندارد در حالی که همین نوجوان از مسائل ساده تا سرنوشت‌سازترین مسائل نیاز به کمک پدر و مادر و مربیان دارد.
۴. نوجوان اندرز مستقیم را بر نمی‌تابد
نوجوان در سایة برخی حالات روحی خاص مایل است خود تصمیم بگیرد و بنابراین برای اندرز دیگران چندان ارزشی قایل نیست هر چند شرایط محیطی و فرهنگی او را وادار به برخی ظاهر سازی‌ها کند.
۵. نوجوانی مرحلة انتخاب است
نوجوانی دوره‌ای بسیار مناسب و در عین حال حساس برای انتخاب برنامه های دراز مدت آینده است و بدیهی است که وی در مسیر انتخاب‌های آیندة خود در زمینه‌های مختلف نیاز به راهنمایی دارد.
روش‌های برخورد با فرد در دورة نوجوانی
۱. سعی بر حفظ ارتباط با نوجوان
نوجوان به دلیل حالات خاص روانی خود چندان مایل به ارتباط با والدین و مربیان قدیمی خود نیست همچنین والدین از نوجوانان خود انتظاراتی دارند که باز بر اساس ویژگی‌ خاصی دورة سنی نوجوان برآورده نمی‌شود و موجبات ناراحتی والدین را فراهم می‌آورد. این دو امر زمینة مناسبی را برای قطع ارتباط فراهم می‌آورد. بهترین مقابله با این مسأله سعی والدین و مربیان برای حفظ ارتباط هر چه بیشتر و سالم با نوجوان است.
۲. مهر و محبت عاقلانه
در دورة نوجوانی محبت‌های نوع کودکانه همچون دست بر سر کشیدن، بوسیدن‌های مکرر و مراقبت‌های مستقیم برای او تحقیر کننده است این بار نوبت محبت عاقلانه است بگونه‌ای که ابراز آن برای نوجوان نوعی احترام را نیز به دنبال داشته باشد.
۳. پر کردن اوقات فراغت
پر کردن اوقات فراغت بگونه‌ای که هم خواسته‌های نوجوان را برآورده سازد و هم خطرات جسمی و روحی برای او فراهم نیاورد؛ حلقه دیگری از سلسله اصول و روشهای برخورد در مسأله تربیت نوجوان است.
۴. شرکت دادن نوجوان در فعالیت‌های بزرگسالان
یکی از راه‌های تربیتی مناسب با خلق و خوی نوجوانی اجازه دادن به نوجوان برای ورود تدریجی به میدان فعالیت‌های بزرگسالان و امتحان و آزمایش آن است. البته توجه به اصل نظارت و کنترل، مکمل این اصل است.
۵. جهت دادن به خیالبافی نوجوان
خیالبافی از دیگر خصوصیات طبیعی دورة نوجوانی است که همچون دیگر ویژگی‌های دورة نوجوانی نعمت خدادادی است و البته راه صحیح برخورد با آن جهت دادن مطلوب به این حالت است.
۶. کنترل از راه دور
کلید حل تربیتی مشکلات نوجوان نظارت غیرمستقیم بر کلیة رفتارهای اوست. نظارت بر کودک باید مستقیم و صریح باشد و جوانی که درست تربیت شده باشد، نیازی به نظارت ندارد، اما در این میان نوجوانی است که نیاز به نظارت ظریف و بدون ایجاد حساسیت دارد.
۷. راهنمایی نوجوان برای انتخاب دوست و الگوی مناسب
اگر به نقش دوست و الگو در جهت دهی زندگی نوجوان واقف باشیم به سهولت به این نتیجه می‌رسیم که یکی از مواردی که لازم است نوجوان مورد راهنمایی قرار گیرد در انتخاب دوست و الگو است.
۸. آماده سازی نوجوان برای استقلال صحیح
استقلال طلبی گر چه در ابتدا برای اولیا ظاهری ناخوشایند دارد در واقع یکی از سرمایه‌های الهی به ودیعه گذاشته در نوجوان است تا با رشد آن در آینده جوانی مستقل به بار آید.
۹. آماده سازی نوجوان با مسائل بلوغ جنسی
بلوغ جنسی ویژگی دورة نوجوانی و مقدمه‌ای برای آماده سازی او برای تشکیل خانواده است بروز علائم جنسی حالاتی همچون اضطراب، خجالت و آشفتگی را برای نوجوان به همراه دارد برخورد صحیح با نوجوان در این مسأله از حساسیت بالایی برخوردار است که افراط و تفریط در آن خطرات جبران ناپذیری را برجای می گذارد.



مصطفی محمدی شکیب کارشناس بخش مشاوره‌های قرآن بنیان سی‌امین نمایشگاه قرآن کریم