توسعه کسب‌وکارهای اینترنتی زنان را جدی بگیریم
به گزارش پیام خانواده از ایرنا اگر اینترنت را پدیده‌ای در نظر بگیریم که بر همه ابعاد زندگی ما تاثیر گذاشته نباید از نقش آن در ایجاد کسب‌وکارهای اینترنتی غافل بود. اینترنت موجب شده بسیاری از زنان خانه‌دار نیز در فضای مجازی فعال شده و برای خود کسب‌وکاری راه بیندازند. از فروش ترشی و مربا گرفته تا آموزش و مشاوره.
به گزارش ایرناپلاس، اینترنت، فضای مجازی، وب و هر پدیده دیگری که نوین است در کنار چالش‌های مختلف، فواید بسیار و مهمی را هم به ارمغان آورده‌اند. یکی از این فواید رونق کسب‌وکارها با استفاده از این امکانات مدرن است.
از کسب‌وکارهای خانگی گرفته تا فعالیت‌های نوآورانه و دانش‌بنیان. این ابزارها موجب فعالیت بیشتر زنان و سهیم شدن آنها در کسب‌وکارهای اقتصادی شده است. هر چند که حضور زنان در این فضا گاهی به کارهای هنری یا اساسا فعالیت‌هایی که جنبه هنری و آشپزی دارند مربوط می‌شود، اما خوشبختانه این میدان گسترده توانسته کسب وکارهای نوین دیگری برای زنان علاقه‌مند و فعال در اینترنت به همراه داشته باشد.
اما چه مشاغلی و با چه میزان مشارکت زنان در حال حاضر در حال فعالیت هستند؟ روند مالی این فعالیت‌ها که برخی از آنان هم ممکن است توسط زنان سرپرست خانوار اداره شود، چگونه است؟ برای بهتر شدن چنین فضاهایی برای حضور گسترده‌تر زنان چه راهکارهایی وجود دارد؟
در این زمینه با امید هاشمی معاون مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق بازرگانی و همچنین آیت حسینی فعال حوزه کارآفرینی زنان گفت‌وگو کردیم.
فضای کسب‌وکار خانگی و ضرورت استفاده از پلتفرم‌ها
معاون مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق بازرگانی درباره مشاغل و کسب‌کارهایی که زنان در حوزه فضای مجازی و اینترنت به آن مشغولند، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: زنان فعال در این حوزه را به دو دسته تقسیم می‌کنیم؛ برخی از آنها افرادی هستند که تحصیلات، توانمندی‌ها و مهارت‌های روز را ندارند و دسته‌ای دیگر کسانی که این توانایی‌ها را دارند. در حال حاضر شاید بیش از ۷۰ درصد از این زنان فعال را بتوان در دسته اول قرار داد. اما برخی دیگر دارای تحصیلات عالی، توانمندی‌های علمی و فنی هستند که به روزترند؛ به این معنا که مهارت و علم روز دارند که معمولا این افراد زیر ۴۰ سال هستند.
وی افزود: ۷۰ درصد زنان فعال در کسب و کار اینترنتی علم روز ندارند، اما کسب و کاری‌های خانگی دارند که معمولا در حوزه‌های هنری است، مانند صنایع دستی، پوشاک، عروسک‌سازی، غذا و ... پتانسیل کار ۷۰ تا ۸۰ درصد به گونه‌ای است که باید از پلتفرم اینترنت استفاده کنند. به این معنا که بسیاری از آنها در حال حاضر در فضاهای اینستاگرامی و ... در حال خرید و فروش محصول هستند. بسیاری از آنها خریدوفروش کارت به کارت می‌کنند. کسانی هم تا حدودی پیشرفته‌ترند که آموزش‌های کوتاه در خصوص استفاده از این پلتفرم‌ها را داشته‌اند.
هاشمی درباره ارائه راهکارهایی که منجر به بهتر شدن فضای کار برای فعالان این حوزه می‌شود، افزود: کمک ما به این افراد همان توسعه پلتفرم‌ها در اینترنت است. برای مثال در حال حاضر گروهی هستند که استارتاپی به اسم «یه کاسه» راه انداخته‌اند. این کسب و کار اینگونه عمل می‌کند که اگر هر خانمی ترشی یا محصولات غذایی تولید می‌کند می‌تواند در این استاراتاپ قرار دهد و بفروشد.
یا مثلا استارتاپ «مامان‌پز» که خیلی معروف شد. این پلتفرم به خانم‌ها کمک می‌کند غذاهایشان را بفروشند. برخی پلتفرم‌های مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، تلگرام و تا حدی هم واتساپ. حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد این زنان همان کارهای قدیمی خود را انجام می‌دهند. اما باید کمک کنیم پلتفرم‌هایی بالا بیایند که اماکن پرداخت و استفاده از آنها بسیار راحت‌تر باشد. اینترنت آن قطع نشود و ... این ویژگی‌ها می‌تواند بازار آنها را توسعه دهد که مردم راغب شوند از این محصولات استفاده کنند.
تاثیر آموزش و حمایت‌های مالی در افزایش درآمدها
به گفته این کارشناس فضای مجازی، نمی‌توان در استارتاپ‌ها تغییر و تحول زیادی ایجاد کرد مگر اینکه بخواهیم بازار آنها را اصلاح و آن را بزرگتر کنیم.
وی ادامه داد: ایده‌ای به شهرداری تهران دادیم مبنی بر اینکه در سرای محله‌ها، دوره‌های نوآوری برای کسب و کارهای خانگی خانم‌ها بگذارند. چون بسیاری از خانم‌هایی که محصولات خود را تولید می‌کنند، به پلتفرم اینترنتی دسترسی دارند اما بسته‌بندی بلد نیستند. برخی از این افراد به پلتفرم‌ها دسترسی دارند، بسیار خوب هم بسته‌بندی می‌کنند اما یک فایل اکسل ساده ندارند که اطلاعات مشتریانشان را در آنجا بنویسند. به طور مثال بنویسند که به این هزار نفر محصول فروختیم حال اگر محصولات جدید آمد می‌توانند به این هزار نفر پیامک بزنند و باید امکانات ابتدایی و به‌روز را در اختیارشان گذاشت.
ارتباط چرخه مالی کسب‌وکارهای خانگی با وضعیت اقتصادی
وی چرخه مالی کسب‌کارهای اینترنتی را در حال حاضر چندان خوب ندانست و گفت: دلیل اصلی آن به وضعیت اقتصاد کشور برمی‌گردد. به طور نمونه چند استارتاپ بسیار خوبی داشتیم که در حال حاضر به دلیل مشکلات کنونی، حالشان خوب نیست و متاسفانه برخی از آنها ورشکسته و جمع شدند. البته آنهایی که در فضای سنتی‌ترند یعنی محصولات اولیه را خودشان تولید می‌کنند وضعیتشان بد نیست. کسب و کارهای خانگی توانستند تا حدودی بهتر از کسب و کارهای بزرگ دیگر خود را با این مشکلات حفظ کنند.
آیت حسینی که بعنوان یک کارآفرین شناخته می‌شود، درباره وضعیت فعالیت و حضور زنان در کسب‌وکارهای اینترنتی و فضای مجازی به ایرناپلاس گفت: بر اساس آمار، حدود ۴۹ درصد از جمعیت بیش از ۸۰ میلیون نفری ایران را زنان شکل می‌دهند اما میزان مشارکت اقتصادی آنها نشان از وضعیت مطلوب ندارد.
نرخ مشارکت اقتصادی زنان ۱۶ درصد و مردان ۶۵ درصد اعلام شده که این رقم از متوسط خاورمیانه نیز پایین‌تر است. همه بر این اصل متفق القولند که توسعه یک کشور نیازمند استفاده از همه ظرفیت‌های منابع انسانی و به قولی مشارکت اکثریت جامعه است. بنابراین، زنان یکی از عوامل رشد اقتصادی کشورها هستند و می‌توانند حضور پررنگی در عرصه اقتصادی ایفا کنند.
به گفته او در حال حاضر و بنا بر آمار مرکز تجارت جهانی ۸۰ درصد از کسب‌وکارها در دنیا، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط هستند و زنان با کارآفرینی خود نزدیک به ۱۰ میلیون از این شرکت‌ها را راه اندازی کرده‌اند.
یکی از عرصه‌های اثرگذار بر اشتغال زنان، حوزه فناوری اطلاعات است که باعث می‌شود این قشر بتوانند بیشتر نقش‌آفرینی کنند و در جامعه و کسب‌وکار خود موفق باشند. یکی از دلایل این امر آن است که فناوری اطلاعات و قدرت و کسب‌وکار از حالت مردانه به سمت انسان‌گرایانه رفته و این سبب شده تا زنان بتوانند از قدرت خلاقیت ذاتی و قدرت پروشی که دارند استفاده ببرند.
نداشتن نگاه جنسیتی و ایجاد فرصت‌های برابر
این کارآفرین زن افزود: باید در همه لایه‌های کاری و ابعاد مختلف سازمانی، توسعه ایجاد و حضور زنان را پررنگ‌تر کرد. در این مسیر باید نقش‌های حمایتی را به سمت نقش‌های مشارکتی سوق داد تا تاثیر بهتری در روند بهبود جایگاه زنان در فضای کسب‌وکار ایجاد شود. باید پذیرفت نداشتن نگاه جنسیتی و کاهش شکاف بین نیروی کار، ایجاد فرصت‌های برابر، افزایش روحیه خودباوری با معرفی و تشویق زنان تاثیرگذار و فعال در حوزه کسب‌وکار و افزایش اعتماد به نفس آنها، مشارکت زنان را بالا خواهد برد.
هر چقدر دولت بتواند تمهیدات و مشوق‌های بیشتری برای ترغیب زنان فراهم کند، نرخ مشارکت اقتصادی زنان در جامعه افزایش پیدا می‌کند و چه بسا، رشد اقتصادی پایدارتر خواهد شد. دستیابی به اهداف توسعه هزاره بعدی بدون مشارکت فعال زنان امکان‌پذیر نیست.
این کارآفرین در خصوص نفش زنان در کسب‌وکار خود گفت: به هیچ وجه نگاه جنسیتی ندارم و معتقدم آنچه اهمیت دارد، توانایی افراد در ایجاد راه‌حل‌های نوآورانه و خلاقیت در حل مساله است؛ بنابراین، تفاوتی بین زن و مرد قائل نیستم. اما اساسا علاقه‌مند به رشد و توسعه زنانی هستم که مسئولیت‌پذیر، یادگیرنده و تلاشگرند. البته این امر هم کاملا بستگی به خود زنان و تلاش و شیوه عملکرد آنها دارد. به هر حال در جامعه کنونی، هنوز هم به‌دلیل باورها و رویکردهای سنتی، زنان از سهم کمتری در بازار کار برخوردارند.