به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ در نشست «مهارت‌افزایی هوش مصنوعی در درمانگری خانواده» که در فرهنگسرای خانواده برگزار شد، عباس نصیری‌فرد، رئیس اندیشکده هوش مصنوعی با تشریح کاربردهای هوش مصنوعی در مشاوره، تأکید کرد این فناوری نه‌تنها جای مشاوران انسانی را نمی‌گیرد، بلکه به ابزاری تبدیل شده است که می‌تواند «دقت، سرعت و عمق تحلیل» آن‌ها را افزایش دهد.
وی با اشاره به چالش‌های مشاوره در عصر اطلاعات، مانند دسترسی مراجعان به داده‌های متناقض، از هوش مصنوعی به‌عنوان «همراهی هوشمند» نام برد که می‌تواند با تحلیل لحظه‌ای اطلاعات، راهکارهای شخصی‌سازی‌شده ارائه دهد. اما هشدار او به مشاوران این بود: «هوش مصنوعی مانند چاقو است؛ هم می‌تواند سیب‌زمینی را خرد کند، هم شکم کسی را پاره!».
متن کامل سخنان عباس نصیری‌فرد، رئیس اندیشکده هوش مصنوعی را می‌خوانید:
در ابتدا لازم به ذکر است که امروز قصد نداریم درباره مهارت‌ها و تکنیک‌های بهره‌گیری از هوش مصنوعی در مشاوره به صورت مفصل صحبت کنیم، چرا که فرصت کافی برای پرداختن به تمام جزئیات وجود ندارد. در عوض، پیش‌فرض‌های این حوزه را مطرح می‌کنیم و سپس به بحث مهارت‌ها و تکنیک‌ها خواهیم رسید.
یکی از پرسش‌های رایج در میان مشاوران، به‌ویژه پس از برگزاری جلسات مشاوره، این است که: «ای کاش زمان بیشتری داشتم»، «ای کاش سوالات بیشتری می‌پرسیدم»، یا «ای کاش از فلان تست استفاده می‌کردم». این «ای کاش‌ها» طبیعی است و نشان‌دهنده دغدغه مشاوران برای بهبود کیفیت کارشان است. هرچه وجدان کاری فردی بالاتر باشد، این دغدغه‌ها نیز بیشتر خواهد بود.
من در طول فعالیت حرفه‌ای خود همواره به این اصل پایبند بوده‌ام که مراجعان نباید معطل بمانند. برخی ممکن است بگویند که کش دادن جلسات مشاوره به دلایل مالی یا سازمانی توجیه دارد، اما من معتقدم این رویکرد اشتباه نیست، بلکه بخشی از واقعیت این حوزه است.
هوش مصنوعی و پر کردن خلأهای مشاوره
امروزه هوش مصنوعی آمده است تا بسیاری از این «ای کاش‌ها» را از بین ببرد. اگر پنج سال پیش به شما می‌گفتند فناوری وجود دارد که می‌تواند این نگرانی‌ها را کاهش دهد، شاید باور نمی‌کردید. اما اکنون هوش مصنوعی این خلأ را پر کرده است. به‌عنوان مثال، بسیاری از مسائلی که پس از جلسه مشاوره به ذهن می‌رسد، با استفاده از هوش مصنوعی قابل پیش‌بینی و مدیریت است.
مشاوران گاهی درگیر زندگی مراجعان می‌شوند و این درگیری ذهنی بر کیفیت کارشان تأثیر می‌گذارد. برخی نظریه‌ها معتقدند مشاور نباید تحت تأثیر عواطف مراجع قرار گیرد، اما من با این دیدگاه مخالفم. در بسیاری از موارد، نوع تعامل مشاور با مراجع به‌تنهایی می‌تواند آرامش‌بخش باشد. گاهی حتی یک گریه ساده و تخلیه هیجانی می‌تواند به بهبود فرآیند مشاوره کمک کند.
هوش مصنوعی به مثابه ابزار
هوش مصنوعی در مشاوره مانند چاقوی آشپزخانه است؛ می‌توان از آن برای آسیب‌رسانی استفاده کرد یا به‌عنوان ابزاری مفید به کار برد. اگر هوش مصنوعی به درستی استفاده نشود، می‌تواند خطرناک‌تر از گرگ درنده باشد. اما اگر به درستی به کار گرفته شود، مانند یک مشاور کمکی عمل می‌کند؛ مشاوری برای مشاوران.
من شخصاً از هوش مصنوعی برای انجام بسیاری از کارهای پژوهشی و شخصی استفاده می‌کنم و نتایجی دقیق‌تر و سریع‌تر از نیروهای انسانی دریافت کرده‌ام. این نشان‌دهنده آن است که هوش مصنوعی وارد زندگی انسان شده و می‌تواند نقش مؤثری ایفا کند، مشروط بر آنکه کاربران با ادبیات و کاربردهای آن آشنا باشند.
هوش مصنوعی و کاهش فاصله علمی بین کشورها
هوش مصنوعی لطف خداوند به بشریت است، چرا که فاصله ۱۵۰ ساله بین کشورهای پیشرفته و در حال توسعه را از بین برده است. در گذشته، تولید علم محدود به رشته‌های خاص بود، اما امروزه هوش مصنوعی مرزهای رشته‌ها را درنوردیده و میان‌رشته‌های جدیدی ایجاد کرده است. رشد علمی جامعه در این میان‌رشته‌ها سریع‌تر از رشته‌های سنتی است.
هر کشوری که در هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کند، آینده را از آن خود خواهد کرد. این فرصت به صورت عادلانه در اختیار همه کشورها قرار گرفته است. متأسفانه در ایران، سازمان ملی هوش مصنوعی منحل شد و به‌عنوان یک دفتر ستادی زیر نظر معاونت علمی ریاست جمهوری فعالیت می‌کند.
این در حالی است که در دنیا، هوش مصنوعی به‌عنوان یک پارادایم فراگیر شناخته می‌شود که تمام ارکان حاکمیت باید در آن دخیل باشند.
چالش‌های مشاوره در عصر هوش مصنوعی
امروزه مشاوران با مراجعانی روبه‌رو هستند که به‌راحتی می‌توانند اطلاعات را از طریق گوشی‌های همراه خود بررسی کنند. این امر مشاوره را پیچیده‌تر کرده است، چرا که مراجعان با اطلاعاتی (گاه نادرست) وارد جلسه می‌شوند و ممکن است با توصیه‌های مشاور دچار تناقض شوند. در چنین شرایطی، هوش مصنوعی می‌تواند به مشاور کمک کند تا اطلاعات دقیق و به‌روز را در اختیار مراجع قرار دهد.
آیا هوش مصنوعی اشتباه می‌کند؟
بله، هوش مصنوعی نیز ممکن است اشتباه کند. دلیل این امر آن است که هوش مصنوعی بر اساس داده‌های اولیه و الگوریتم‌ها عمل می‌کند. اگر داده‌ها ناقص یا سوگیرانه باشند، نتایج نیز نادرست خواهند بود. به‌عنوان مثال، اگر به هوش مصنوعی گفته شود «ایران یک کشور اسلامی است» و داده‌های اولیه نشان دهند که بیشتر کشورهای اسلامی عرب هستند، ممکن است نتیجه بگیرد که ایران نیز یک کشور عربی است. اینجاست که اهمیت داده‌سازی صحیح آشکار می‌شود.
کاربردهای هوش مصنوعی در مشاوره
سرعت و دقت: هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل سریع داده‌ها، منشأ مشکلات مراجعان را دقیق‌تر شناسایی کند.
شبیه‌سازی مراجع: مشاور می‌تواند راهکارها را در محیط مجازی آزمایش کند و بازخورد بگیرد.
حفظ محرمانگی: با استفاده از تکنیک‌های خاص، می‌توان اطلاعات مراجعان را به گونه‌ای به هوش مصنوعی داد که محرمانگی آن‌ها حفظ شود.
هوش مصنوعی نه‌تنها مشاغل را از بین نمی‌برد، بلکه آن‌ها را متحول می‌کند. هر شغلی، از واکسی‌گیری تا جراحی مغز، می‌تواند از هوش مصنوعی بهره ببرد. در حوزه مشاوره نیز هوش مصنوعی به‌عنوان یک مشاور ترکیبی (انسان‌مدار و فناورانه) عمل می‌کند.
هوش مصنوعی مانند اینترنت و شبکه‌های اجتماعی زندگی را مختل نمی‌کند، اما اگر از آن استفاده نکنید، ممکن است از قافله پیشرفت عقب بمانید. این فناوری آمده است تا به همه کمک کند، مشروط بر آنکه نحوه استفاده از آن را به درستی بیاموزیم.