به گزارش پیام خانواده  امام صادق (ع) فرموده اند: *الناس معادن کمعادن الذهب و الفضه* (کافی، جلد۸، ص۱۷۷).
یکی از نکات این روایت در کلام رهبری این گونه بیان شده است: استعداد افراد متفاوت است و این استعدادها نیاز به کشف شدن دارند. عبارت *معدن*، این مفهوم را می رساند که استعداد، پنهان است و باید آن را کشف کرد (درس خارج سال۱۳۹۱).

#تعریف استعداد:
به زبان ساده، استعداد در کاری یعنی فرد بتواند در کمترین زمان و با صرف انرژی کمتر، بیشترین کارآیی و بازدهی را داشته باشد. به عنوان مثال، شخصی که برونگراست و هوش کلامی بالایی دارد با صرف کمترین انرژی می تواند یک مجری توانمند، یک مشاور خوب یا یک فروشنده موفق بشود. اما شخصی که درونگراست و هوش طبیعی و فضایی بالایی دارد می تواند یک فرد خلاق در زمینه هنر یا امور فنی و مهندسی بشود.
انسان باید این استعدادهای خود را کشف کند و در مسیر آن قدم بردارد. زیرا امروزه آنقدر نیازهای جامعه زیاد است که لازم نیست افراد، خود را به زحمت زیاد بیندازند و برخلاف استعداد خود قدم بردارند. مثلا شخص درونگرایی که هوش کلامی پایینی دارند به زحمت بخواهد یک فروشنده یا مجری موفق بشود. چراکه عمر انسان محدود است و باید در مسیری قدم بردارد که با کمترین زمان به موفقیت بیشتری برسد.

#چگونه استعداد خود را بشناسیم؟
حال سوال این است که استعداد خود را چگونه بشناسیم؟ به صورت کلی برای پاسخ به این سوال سه حالت متصور است: ۱_از طریق حدس و گمان استعداد خود را مشخص کنیم. ۲_از افرادی که متخصص استعدادسنجی نیستند مشورت بگیریم مانند دوستان و اساتید و...۳_از راه علمی استفاده کنیم.
راه اول کاملا اتفاقی است و ممکن است فرد به استعداد خود برسد و ممکن است نرسد و راه را اشتباه برود. بنابراین، استفاده از این راه معقول نیست و آینده خود را نباید به بازی بگیریم و از طریق شانس و احتمال پیش برویم.
راه دوم نیز آسیب های زیادی دارد. زیرا دیگرانی که متخصص نیستند با توجه به تجربه های شخصی خود راهنمایی می کنند. به عنوان مثال استادی که خود فلسفه خوانده است ممکن است دیگران را به خواندن فلسفه ترغیب کند بدون اینکه استعداد فرد را در نظر بگیرد. بنابراین، استفاده از این راه هم معقول نیست.
تنها راه منطقی برای کشف استعداد، راه علمی است. در این روش، از ابزاری مانند تست های روانشناختی، مصاحبه و تکلیف های خاص استفاده می شود.
برای کشف استعداد، لازم است ارزش های فرد، علایق پنهان و آشکار او، مزاج و ویژگی های شخصیتی و هوش سیال و نوع هوش ایشان مورد بررسی قرار گیرد. امروزه برای سنجش این موارد، تست های تخصصی و مصاحبه های علمی دقیقی تهیه شده است. بنابراین، سنجش و کشف استعداد، یک کار تخصصی است که از طریق انجام تست های روانشناختی و مصاحبه با یک کارشناس متخصص این فن صورت می گیرد.

#آثار و فوائد کشف استعداد:
افرادی که استعداد خود را می شناسند و در مسیر آن قدم برمیدارند به مراتب سریعتر به موفقیت دست می یابند. این افراد اعتماد به نفس بالایی برای حل مشکلات پیش رو دارند و استقامت بالایی از خود نشان می دهند. همچنین احساس رضایت از زندگی دارند. زیرا احساس می کنند برای خود و دیگران مفید هستند و سربار جامعه نیستند. افرادی که رسالت خود را شناخته اند به صورت خودکار از خیلی از اختلالات روانشناختی مانند افسردگی و اضطراب در امان هستند. زیرا این افراد با شناخت استعداد خود، فرصت افکار منفی و دامن زدن به آن را ندارند و احساس ناتوانی و پوچی نمی کنند. همچنین از آینده خود هراسان و مضطرب نمی شوند بلکه به آینده امیدوار هستند و احساس رضایت از زندگی دارند.

در پایان به والدین توصیه می شود با یادگیری مهارت های لازم، زمینه را برای پرورش استعداد کودکان خود مهیا کرده و برای نوجوانان و انتخاب رشته آنان به متخصص مربوطه مراجعه فرمایند. تا از این طریق، فرزندان خود را از اختلالات روانشناختی و احساس ناتوانی و ناامیدی بازدارند و باعث افزایش اعتماد به نفس و احساس مفید بودن و رضایت از زندگی ایشان شوند.

محسن جیرانی کارشناس بخش مشاوره‌های قرآن بنیان سی امین نمایشگاه قرآن کریم