به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ مریم و ساسان، زوجی ۲۹ و ۳۱ ساله هستند که پس از دو سال آشنایی و چندین جلسه مشاوره، چند ماهی‌ست که زیر یک سقف زندگی می‌کنند. وقتی با آن‌ها صحبت می‌کنیم، تأکید زیادی بر نقش مشاور پیش از ازدواج در شکل‌گیری رابطه‌شان دارند. ساسان می‌گوید: «اگه مشاوره نمی‌رفتیم، احتمال داشت به‌خاطر تفاوت‌های شخصیتیم خیلی زود دچار مشکل بشیم. مشاور کمک کرد قبل از تصمیم گرفتن، هم خودمون رو بهتر بشناسیم، هم همدیگه رو.»
در جامعه‌ای که آمار طلاق در حال افزایش است و بسیاری از زوج‌ها از همان سال‌های ابتدایی زندگی دچار تنش و فرسایش عاطفی می‌شوند، سؤال مهمی مطرح می‌شود: آیا رفتن به مشاوره پیش از ازدواج می‌تواند تفاوتی در سرنوشت زندگی مشترک ایجاد کند؟
مشاوره پیش از ازدواج؛ ضرورتی نادیده‌گرفته‌شده
دکتر مهتاب افشاری، روانشناس و مشاور خانواده، در گفت‌وگو با ما می‌گوید: «متأسفانه هنوز در ذهن بسیاری از افراد، رفتن به مشاور نشانه مشکل‌دار بودن است، نه پیشگیری از مشکل. این نگاه باعث شده افراد زیادی بدون شناخت کافی وارد زندگی مشترک شوند و بعدها با بحران‌های جدی روبه‌رو شوند.»
به گفته او، مشاوره پیش از ازدواج نه تنها به بررسی تناسب شخصیتی، عاطفی و فرهنگی بین دو نفر کمک می‌کند، بلکه مهارت‌هایی مانند حل تعارض، گفت‌وگوی مؤثر، مدیریت مالی و نقش‌های جنسیتی را نیز آموزش می‌دهد؛ مهارت‌هایی که نبودشان در بسیاری از طلاق‌ها نقش اساسی دارد.
چه زمانی باید به مشاوره ازدواج رفت؟
یکی از پرسش‌های رایج میان جوانان این است که آیا قبل از خواستگاری به مشاوره برویم یا بعد از آن؟ دکتر افشاری پاسخ می‌دهد: «بهتر است زمانی به مشاور مراجعه کنید که رابطه شما به مرحله‌ای رسیده که هر دو طرف احتمال ازدواج را جدی می‌دانند. مشاور کمک می‌کند تصمیم‌گیری شما آگاهانه‌تر و منطقی‌تر باشد.»
او تأکید می‌کند که هر چه مشاوره زودتر انجام شود، فرصت بیشتری برای بازنگری، تصمیم‌گیری و حتی جدایی بدون آسیب وجود دارد. گاهی مشاور با شفاف‌سازی برخی تفاوت‌های بنیادین، از یک ازدواج اشتباه جلوگیری می‌کند؛ تصمیمی که ممکن است در کوتاه‌مدت تلخ باشد، اما در بلندمدت نجات‌بخش است.
مشاور دقیقاً چه می‌کند؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند مشاور ازدواج فقط چند سؤال ساده می‌پرسد یا با یک آزمون روان‌شناسی درباره آینده رابطه قضاوت می‌کند. اما در عمل، فرآیند مشاوره بسیار عمیق‌تر و کاربردی‌تر است.
در جلسات مشاوره، معمولاً موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرند:
-
تیپ شخصیتی هر فرد (بر اساس مدل‌های علمی مانند MBTI یا DISC)
-
سبک دلبستگی (وابسته، اجتنابی، ایمن و...)
-
تجربه‌های خانوادگی و الگوهای رفتاری
-
میزان شباهت و تفاوت در ارزش‌ها، باورها و اهداف زندگی
-
نگرش به مسائل مهمی چون تربیت فرزند، مدیریت مالی، روابط جنسی و شغلی
-
تکنیک‌های حل تعارض و گفت‌وگوی سالم
مشاور پس از تحلیل این اطلاعات، به زوج کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف رابطه را ببینند و اگر چالشی هست، راهکارهایی برای مدیریت آن ارائه کند.
گفت‌وگو با یک زوج پس از مشاوره
لیلا و آرش، زوجی که پس از ۴ جلسه مشاوره ازدواج، تصمیم به عقد گرفته‌اند، می‌گویند: «ما فکر می‌کردیم همه‌چی بینمون خوبه، اما تو مشاوره متوجه شدیم اختلاف نظرهایی داریم که اگر همین‌طور پیش می‌رفت، ممکن بود به مشکل بخوریم. مثلاً درباره شغل لیلا بعد از ازدواج، نظر آرش سنتی‌تر بود. مشاور کمک کرد حرف همدیگه رو بدون قضاوت بشنویم و به توافق برسیم.»
آن‌ها باور دارند اگر این مسائل بعد از ازدواج و در شرایط بحرانی مطرح می‌شد، شاید خیلی سخت‌تر قابل حل بود.
هزینه یا سرمایه‌گذاری؟
یکی از موانع دیگر مراجعه به مشاور، دغدغه مالی است. برخی زوج‌ها هزینه جلسات را بالا می‌دانند. اما واقعیت این است که هزینه چند جلسه مشاوره قابل مقایسه با هزینه‌های مادی و روانی یک ازدواج ناموفق نیست.
برخی مراکز دولتی، خانه‌های سلامت شهرداری و مراکز مشاوره دانشگاهی، خدمات مشاوره ازدواج را با تعرفه‌های پایین‌تر یا حتی رایگان ارائه می‌دهند. همچنین بسیاری از مشاوران خصوصی نیز پکیج‌های تخفیفی برای مشاوره پیش از ازدواج در نظر می‌گیرند.
نقش آزمون‌های روان‌شناسی در مشاوره
یکی از بخش‌های مهم مشاوره پیش از ازدواج، استفاده از تست‌های روان‌شناسی است. این تست‌ها نه‌تنها به مشاور کمک می‌کنند شناخت دقیقی از ویژگی‌های رفتاری زوج داشته باشد، بلکه به خود زوج هم اطلاعات مفیدی درباره سبک‌های فکری و احساسی‌شان می‌دهد.
به‌عنوان مثال، فردی با شخصیت درون‌گرا و فردی بسیار برون‌گرا، اگر بدون درک این تفاوت وارد رابطه شوند، ممکن است به‌مرور احساس کنند طرف مقابل درکش نمی‌کند. اما اگر از ابتدا بدانند تفاوت‌شان طبیعی‌ست، می‌توانند راه‌هایی برای تطابق پیدا کنند.
مشاور ازدواج، داور نیست
نکته مهم این است که مشاور ازدواج تصمیم نمی‌گیرد که شما باید با هم ازدواج کنید یا نه. وظیفه او داوری نیست، بلکه کمک به خودشناسی و رابطه‌شناسی است. مشاور می‌کوشد اطلاعات را شفاف کند، نقاط کور رابطه را روشن کند، و ابزارهای تصمیم‌گیری منطقی را در اختیار شما بگذارد.
آیا مشاوره فقط برای دوران قبل از ازدواج است؟
خیر. بسیاری از زوج‌ها پس از ازدواج هم به جلسات مشاوره می‌روند؛ گاهی برای حل یک بحران، گاهی برای یادگیری مهارت‌هایی مثل فرزندپروری یا مدیریت استرس. دکتر افشاری معتقد است: «مشاوره ازدواج فقط برای شروع نیست؛ برای استمرار رابطه هم لازم است. درست مثل چکاپ سلامت بدن، گاهی رابطه هم نیاز به چکاپ روان دارد.»
موانع فرهنگی
در فرهنگ ما، برخی خانواده‌ها هنوز با مشاوره رفتن فرزندشان قبل از ازدواج مخالف‌اند. گاهی دختر یا پسر مجبورند بدون اطلاع خانواده به مشاوره بروند یا از ترس قضاوت، مسائل واقعی را پنهان کنند.
این در حالی‌ست که بسیاری از مشاوران با حفظ رازداری حرفه‌ای، فضای امنی برای گفت‌وگو فراهم می‌کنند. دکتر افشاری می‌گوید: «یکی از اهداف ما، تغییر این نگاه سنتی است که مشاور را دخالت‌گر می‌بیند، نه راهنما. ما داور خانواده نیستیم؛ هم‌راه آن‌ها هستیم برای تصمیمی بهتر.»
جمع‌بندی: مشاوره، قدمی برای عقلانی‌تر شدن عشق
ازدواج تصمیمی احساسی است، اما اگر تنها بر پایه احساس باشد، پایه‌های آن شکننده خواهد بود. مشاوره ازدواج کمک می‌کند تا این تصمیم بزرگ، بر پایه عقل، شناخت، تجربه و مهارت بنا شود.
در جهانی که روابط انسانی پیچیده‌تر شده‌اند، مشاوره ازدواج نه یک تجمل، که ضرورتی حیاتی است. ضرورتی برای آنکه عشقی که آغاز می‌شود، تداوم یابد؛ با کمترین تنش، با بیشترین درک، و با آینده‌ای روشن‌تر.