به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده، مادری همواره با چالش‌هایی همراه بوده است، اما در دنیای امروز، این نقش با فشارهایی بی‌سابقه مواجه است. مادران امروزی نه‌تنها همچنان مسئولیت‌های سنتی را بر دوش دارند، بلکه با انتظارات تازه‌ای نیز روبه‌رو هستند که می‌تواند منجر به فرسودگی روانی و جسمی شود.
دلایل افزایش خستگی مادران امروزی
۱. افزایش انتظارات از نقش مادری:
مفهوم «مادری فشرده» یا Intensive Mothering به این معناست که مادران باید در تمامی جنبه‌های رشد فرزند نقش فعال و دائمی داشته باشند. این سطح از انتظارات می‌تواند فشاری روانی سنگین ایجاد کرده و به فرسودگی منجر شود.
۲. کاهش حمایت‌های اجتماعی:
در گذشته، مادران از حمایت خانواده‌های گسترده و جامعه بهره‌مند بودند. امروزه با کاهش این حمایت‌ها، مادران احساس تنهایی بیشتری می‌کنند و بار مسئولیت‌ها سنگین‌تر شده است.
۳. تضاد نقش‌ها و فشارهای کاری:
بسیاری از مادران امروزی علاوه بر مادری، در خارج از خانه نیز فعالیت شغلی دارند. تلاش برای حفظ تعادل میان کار و خانواده، استرس و خستگی مفرط را به‌همراه دارد.
۴. تأثیر رسانه‌های اجتماعی:
مقایسه‌های دائمی در شبکه‌های اجتماعی و تلاش برای دستیابی به تصویر «مادر کامل»، می‌تواند احساس ناکافی بودن و اضطراب را تشدید کند.
آمار و پژوهش‌ها درباره فرسودگی والدینی
فرسودگی والدینی (Parental Burnout) حالتی است که در آن والد – به‌ویژه مادر – به دلیل فشار مداوم و بیش‌ازحد نقش والدگری، دچار خستگی عاطفی، فاصله‌گیری از فرزند و احساس ناکارآمدی در نقش خود می‌شود.
مطالعه‌ای بین‌المللی (Roskam et al., ۲۰۱۸) نشان داد که:
۸ تا ۱۲ درصد والدین به‌طور جدی علائم فرسودگی والدینی را تجربه می‌کنند.
مادران شاغل با فرزندان زیر ۷ سال در بالاترین سطح خطر قرار دارند.
این فرسودگی می‌تواند منجر به افسردگی، احساس گناه، و حتی افکار منفی نسبت به فرزند شود.
علائم رایج فرسودگی والدینی عبارت‌اند از:
احساس خستگی مداوم حتی پس از استراحت
ناتوانی در لذت‌بردن از همراهی با فرزند
پرخاشگری یا بی‌احساسی نسبت به کودک
مقایسه مداوم خود با والدین دیگر و حس شکست
نقش فضای مجازی در تشدید خستگی مادرانه
فضای مجازی، در ظاهر منبعی برای آموزش و سرگرمی مادران است، اما در عمل می‌تواند به‌طور پنهانی فشار روانی آن‌ها را افزایش دهد:
مقایسه‌گری مداوم: دیدن مادرانی با خانه‌های همیشه مرتب، فرزندان خوش‌پوش و سفرهای تفریحی مکرر، حس «کافی نبودن» را در بسیاری از مادران تقویت می‌کند.
فشار برای کمال‌گرایی: الگویی که در فضای مجازی نمایش داده می‌شود، مادری همیشه خوش‌اخلاق، خلاق، منظم و خستگی‌ناپذیر است؛ در حالی‌که واقعیت بسیار متفاوت است.
انزوای بیشتر: وقت‌گذرانی در شبکه‌های اجتماعی جای روابط واقعی را گرفته و باعث کاهش ارتباط چهره‌به‌چهره و احساس حمایت اجتماعی شده است؛ عاملی کلیدی در پیشگیری از فرسودگی.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ نشان داد که هرچه زمان بیشتری مادران در شبکه‌های اجتماعی صرف می‌کنند، احتمال بروز اضطراب و احساس شکست در نقش مادری افزایش می‌یابد.
راهی برای رهایی
مادری در دنیای مدرن، نقشی چندلایه و پیچیده است که اگر بدون حمایت‌های روانی، اجتماعی و فرهنگی رها شود، می‌تواند به فرسودگی بیانجامد. اما می‌توان با تغییر نگاه فرهنگی به مادری، کاهش انتظارات کمال‌گرایانه، ایجاد گروه‌های حمایت‌گر و ترویج گفت‌وگوی واقعی میان مادران، مسیری انسانی‌تر و سالم‌تر برای تجربه مادری ترسیم کرد. مادری کافی است، اگر «واقعی» باشد.