به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ در دنیای پرشتاب امروز، حضور شبکه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام، تلگرام، واتساپ و توییتر در زندگی روزمره افراد به یک امر اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است. این رسانه‌ها در کنار مزایای بی‌شمارشان، تأثیرات عمیقی بر ساختارهای اجتماعی، سبک زندگی و به‌ویژه روابط بین‌فردی گذاشته‌اند. یکی از این حوزه‌های حساس، رضایت زناشویی زوج‌های جوان است که به‌طرز چشمگیری در معرض تغییرات ناشی از استفاده از این رسانه‌ها قرار دارد.
در این گزارش، با نگاهی عمیق به تأثیرات مثبت و منفی شبکه‌های اجتماعی بر روابط زناشویی، به بررسی نظرات کارشناسان، پژوهش‌ها و تجربه‌های واقعی از زندگی زوج‌های جوان ایرانی می‌پردازیم.
بخشی از زندگی، یا جایگزین زندگی؟
زوجی ۳۱ و ۲۸ ساله از تهران، ۴ سال از ازدواج‌شان می‌گذرد. خانم می‌گوید: «در سال اول ازدواج، مشکلی نداشتیم. اما از وقتی که ساعت‌های استفاده از موبایل زیاد شد، ارتباط‌مون سردتر شد. مخصوصاً وقتی دیدم همسرم با چند نفر از همکلاسی‌های سابقش تو اینستاگرام چت می‌کنه.»
روایت آن‌ها تنها یک نمونه از صدها زوجی است که شبکه‌های اجتماعی را نه تنها ابزاری برای ارتباط با دیگران، بلکه عاملی در فاصله گرفتن از شریک زندگی می‌دانن
آمار چه می‌گویند؟
بر اساس پژوهشی که در سال ۱۴۰۱ توسط مرکز مطالعات اجتماعی دانشگاه تهران منتشر شد، بیش از ۶۰ درصد زوج‌های جوان ایرانی اذعان داشتند که استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی باعث کاهش کیفیت ارتباط کلامی و عاطفی‌شان شده است. همچنین، حدود ۴۲ درصد از آن‌ها به‌طور مستقیم به تجربه حسادت یا بی‌اعتمادی ناشی از فعالیت همسرشان در شبکه‌های اجتماعی اشاره کرده‌اند.
دکتر سمانه محسنی، روان‌شناس خانواده در این باره می‌گوید:
«شبکه‌های اجتماعی، اگرچه می‌توانند به افزایش آگاهی و حتی تقویت روابط کمک کنند، اما استفاده نادرست یا افراطی از آن‌ها باعث ایجاد فاصله عاطفی، کاهش صمیمیت و حتی شکل‌گیری سوءظن می‌شود.»
الگوبرداری‌های مخرب؛ تله مقایسه در اینستاگرام
یکی از اثرات پنهان اما عمیق شبکه‌های اجتماعی، مقایسه بی‌وقفه زندگی شخصی افراد با تصویرهای اغراق‌شده در فضای مجازی است. این مسئله به‌ویژه در میان زوج‌های جوان که هنوز در حال تثبیت رابطه عاطفی خود هستند، آسیب‌زننده است.
الهام، ۲۶ ساله، می‌گوید: «وقتی پست‌های لاکچری از سفر و کادوی ولنتاین بقیه رو می‌بینم، ناخودآگاه از شوهرم انتظار دارم همون رفتارها رو داشته باشه. بعدش که نمی‌بینم، دلسرد می‌شم.»
به گفته دکتر محمود زارعی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی،
«این نوع از الگوبرداری نه‌تنها غیرواقعی است بلکه باعث شکل‌گیری نارضایتی ذهنی در زندگی زناشویی می‌شود؛ چیزی که در اصطلاح به آن “ناخشنودی مقایسه‌ای” می‌گویند
خیانت عاطفی؛ تهدید نوظهور در بسترهای آنلاین
یکی از چالش‌های جدی در این زمینه، خیانت عاطفی در فضای مجازی است؛ یعنی برقراری ارتباط نزدیک با فردی غیر از همسر، ولو بدون تماس فیزیکی. این نوع روابط، به‌ویژه در محیط‌هایی مثل دایرکت اینستاگرام یا چت‌های تلگرام، به‌راحتی شکل می‌گیرند.
کارشناس حقوقی دادگاه خانواده تهران می‌گوید:
«در سال‌های اخیر، درصد قابل توجهی از طلاق‌ها به‌نوعی با فعالیت‌های مشکوک یکی از زوجین در شبکه‌های اجتماعی مرتبط بوده‌اند. گاه صرف چت‌های عاشقانه مجازی مبنای شکایت برای طلاق شده است.»
تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر صمیمیت
در عین حال، نمی‌توان همه تاثیرات شبکه‌های اجتماعی را منفی دانست. برخی زوج‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که در دوران آشنایی یا نامزدی از طریق این رسانه‌ها با هم در تماس بودند، آن را عاملی برای نزدیک‌تر شدن می‌دانند.
رضا و نازنین، زوجی که در دوران مهاجرت با کمک تماس‌های تصویری در واتساپ رابطه‌شان را حفظ کردند، می‌گویند: «در نبود تماس حضوری، همین فضای مجازی بود که ما رو به هم نزدیک نگه داشت.»
راهکارهایی برای مدیریت هوشمندانه
با توجه به واقعیت‌های موجود، کارشناسان توصیه می‌کنند که زوج‌ها باید به‌جای حذف کامل یا اعتماد بی‌چون و چرا، بر سر نحوه استفاده از شبکه‌های اجتماعی به توافق برسند.
چند راهکار کلیدی:
-
تعیین ساعت‌های مشخص برای استفاده از موبایل در منزل
-
استفاده مشترک از برخی شبکه‌ها (مثلاً ساختن پیج خانوادگی)
-
صحبت صادقانه درباره حساسیت‌ها و خطوط قرمز
-
مشارکت در محتوای مثبت و آموزشی برای زوج
نتیجه‌گیری
شبکه‌های اجتماعی همان‌طور که می‌توانند پل ارتباطی باشند، قادرند به‌راحتی به دیوار بی‌اعتمادی تبدیل شوند. این فناوری‌های نوین، آزمونی برای بلوغ عاطفی و مهارت‌های ارتباطی زوج‌ها هستند. نه حذف‌شان راه‌حل است و نه رها گذاشتن‌شان؛ آنچه اهمیت دارد، “استفاده آگاهانه و مسئولانه” است.
در جهانی که تکنولوژی با سرعت سرسام‌آوری پیش می‌رود، شاید بزرگ‌ترین هنر در زندگی زناشویی، این باشد که چگونه «نزدیک‌ترین آدم زندگی‌مان» را از دورترین آدم‌های مجازی جدا کنیم.