به گزارش پیام خانواده، محمدمهدی قاسمی در نشست تخصصی «سیاست‌های جمعیتی؛ افق‌های پیشِ‌رو» در مؤسسه انقلاب اسلامی اظهار کرد: اگر برای بحث جمعیت گفتمان‌سازی صورت نگیرد، با بخشنامه‌های اداری به هیچ جایی نمی‌توان رسید.
وی ادامه داد: تمام شرایط زندگی و امکانات و ذهنیت مردم به‌سمت فرزند کمتر زندگی بهتر رفته است و حرکت به‌سمت فرزندآوری به‌شدت سخت شده است؛ برای کنترل جمعیت بودجه خاصی گذاشته شده اما برای افزایش جمعیت بودجه مناسبی درنظر گرفته نشده است.
مدیر شبکه سلامت تأکید کرد: یکی از مشکلاتی که در صداوسیما در زمینه ترویج فرزندآوری داریم، عدم وجود کارشناس خوب است؛ کارشناس مسلط در این حوزه بسیار کم است و برای همین دچار مشکل در تولید محتوا می‌شویم؛ یکی از سؤالات مهمی که از کاندیداها خواهیم پرسید در خصوص برنامه‌هایشان برای رشد جمعیت است.
از جمله شرکت‌کنندگان در این نشست دکتر محمودی؛ رئیس کمیته مطالعات و پایش سیاست‌های جمعیتی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، دکتر مشفق؛ محقق حوزه مهاجرت و بازتوزیع جمعیت، دکتر برکاتی؛ مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس، دکتر قاسمی؛ مدیر شبکه سلامت صداوسیما، دکتر بانکی‌پورفر؛ رئیس کمیسیون جوانی جمعیت مجلس شورای اسلامی، آقای علی‌اکبر محزون؛ محقق حوزه جمعیت، خانم دکتر اردبیلی؛ محقق حوزه جمعیت و دکتر فاطمه قاسم‌پور؛ رئیس فراکسیون زنان و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس هستند.
سیاست‌های جمعیتی می‌تواند پیشران توسعه در کشور باشد
در این نشست، دکتر محمد اسحاقی، معاون پژوهش مؤسسه انقلاب اسلامی با اشاره به ضرورت پرداخت به مسئله جمعیت اظهار کرد: حدوداً از سال 90 کمیسیون ویژه‌ای در مجلس وقت تشکیل شده بود و بنا بود متناسب با سیاست‌های جمعیتی لایحه ارائه بدهد که دولت اقدامات لازم را انجام نداد؛ مجلس طرحی را آماده کرده بود و چند بار هم در دستور عادی مجلس قرار گرفت اما به نتیجه‌ای نرسید.
وی ادامه داد: دو مجلس سپری شد اما طرحی که مبتنی بر تجربیات جهانی و کارشناسی شده بود به نتیجه‌ای نرسید؛ نهایتاً در مجلس جدید به‌همت نمایندگان، طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده تصویب شد و در حال بازنگری برای اصلاح برای تأمین نظر شورای نگهبان است؛ واقعیت این است که در یک دهه اخیر شاخص‌های جمعیتی به‌شدت پایین بوده است و نگرانی جدی داریم؛ سیاست‌های جمعیتی می‌تواند پیشران توسعه در کشور باشد.
تأمین بیش از 9هزار میلیارد تومان هزینه سالانه طرح جوانی جمعیت
در ادامه دکتر بانکی‌پور؛ رئیس کمیسیون جوانی جمعیت مجلس به اقدامات اخیر مجلس برای افزایش نرخ جمعیت پرداخت و اظهار کرد: مسئولان و نخبگان آمارها را شنیده‌اند اما متوجه عمق فاجعه نشده‌اند؛ فاجعه پیری جمعیت در تمام حوزه‌های ما عواقب بسیار بدی خواهد داشت؛ در حوزه سلامت افزایش سالمندان هزینه‌های بالا و ضربه‌های مهلکی خواهد زد؛ کاهش نیروی انسانی جوان ضربه مهلک دیگری به کشور می‌زند، نقشه علمی پیشرفت کشور آسیب جدی می‌بیند.
وی تأکید کرد: مسئله کاهش جمعیت یک ابربحران است و از این مسئله حادتر در کشور نداریم؛ کاهش جمعیت صرفاً به جمهوری اسلامی ضربه نمی‌زند بلکه به ایران ضربه می‌زند؛ اگر بخواهیم تغییر پارادایم دهیم با مقاومت مواجه می‌شویم؛ مدیران و نخبگانی که به یک سری از رویه‌ها عادت کرده‌اند به‌راحتی نمی‌توانند تغییر پارادایم را قبول کنند، مگر در صورتی که بحرانی بودن مسئله برای‌شان ملموس شود؛ برای بسیاری از مسئولان هنوز این بحران ملموس نیست.
این نماینده مجلس شورای اسلامی ادامه داد: برای طرح جوانی جمعیت بیش از 9 هزار میلیارد تومان هزینه سالانه تأمین شده است؛ توانستیم با جلسات کارشناسی متعددی این مشکلات را بررسی کنیم و طرحی پخته ارائه دهیم، البته شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به‌همراه سایر مؤسسات و نخبگان در پختگی این طرح به ما کمک کردند.
بانکی‌پور خاطرنشان کرد: یک زمین 150 تا 200 متری به همه افرادی که فرزند سوم به دنیا بیاورند تعلق می‌گیرد که البته این زمین در شهرهای بزرگ نیست؛ این طرح به مهاجرت معکوس هم کمک می‌کند؛ 150 میلیون وام هم برای ساخت آن زمین به والدین تعلق می‌گیرد حتی اگر قبلاً از تسهیلات مسکن استفاده کرده باشند؛ سیستم نظام آموزشی‌مان نیز مخل فرزندآوری است؛ برای همین است که عمدتاً خانم‌های تحصیل‌کرده دیرتر ازدواج می‌کنند؛ دراین‌باره، قصد داریم خوابگاه‌های متأهلین را دوباره راه‌اندازی کنیم و توسعه دهیم.
وی با تأکید بر اینکه "نظام سلامت ما قوی است"، تصریح کرد: وقتی در مورد هر مسئله‌ای صحبت می‌کنیم منحنی رشد آن مسئله را شاهد هستیم؛ تصور می‌کنم اراده همه‌جانبه‌ای برای رشد جمعیت وجود نداشته است.
از 96 تا 98 در همه استان‌ها شاهد کاهش باروری بوده‌ایم
در ادامه، دکتر برکاتی؛ مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس اظهار کرد: در بحث جمعیت بیشترین تلاش را وزارت بهداشت انجام داده است؛ هرچند همه ما ناموفق بوده‌ایم؛ سیاست‌های کلی جمعیت به رؤسای سه قوه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام واگذاری شده است.
این مسئول وزارت بهداشت گفت: شاخص باروری کلی استان‌های کشور در سال 98، 1.7 درصد بود، از سال 96 تا 98 در همه استان‌ها شاهد کاهش میزان باروری بوده‌ایم؛ برخی از چالش‌های جمعیت عبارت‌اند از: افزایش سن ازدواج، فاصله ازدواج تا تولد فرزند اول، تأخیر بیش از حد در تولد نخستین فرزند در گروه‌های با تحصیلات بالا، سقط جنین، وجود بیش از 2 میلیون زوج نابارور و هزینه‌های قابل توجه برای درمان‌های ناباروری.
برکاتی تصریح کرد: نتایج پیمایش ملی ازدواج در مورد تعداد فرزندان زنان خواهان 2 فرزند، 60 درصد و مردان، 56 درصد است؛ زنان خواهان یک فرزند، 19 درصد هستند و میان مردان، 17 درصد است؛ زنان خواهان 3 فرزند، 11 درصد و مردان 13 درصد هستند.
وی افزود: بخش زیادی از ناباروری قابل پیشگیری است؛ تشخیص بهنگام اگر صورت گیرد، تأثیر بسزایی در کاهش میزان ناباروری خواهد داشت؛ فعالیت حدود 100 مرکز برای ناباروری، پوشش بیمه‌ای برای 10 قلم داروی درمان ناباروری، ترویج زایمان طبیعی رایگان و حمایت مالی از زوجین نابارور از اقدامات وزارت بهداشت است.
دولت‌ها قائل به ارائه تسهیلات شغلی به زوجین نیستند!
دکتر فاطمه قاسم‌پور؛ رئیس فراکسیون زنان و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در این نشست اظهار کرد: در حوزه جمعیت نسبت به اصل مسئله، اجماعی شکل گرفته است اما یک‌سری چالش‌هایی در حوزه مسئله جمعیت داریم که برای آنها هنوز گفت‌وگوی نخبگانی صورت نگرفته است؛ جایگاه زنان در بحث جمعیت و نقش زنان را اگر نادیده بگیریم، هر تصمیمی که اتخاذ کنیم به نتیجه‌ای نخواهیم رسید.
وی گفت: ما در مورد تسهیلات شغلی هم صحبت می‌کنیم اما عملاً دولت‌ها قائل به ارائه این تسهیلات ویژه به زوجین نیستند! همچنین خلأ‌های پژوهشی جدی در حوزه جمعیت داریم؛ گاهی اوقات برای سیاست‌گذاران، پژوهشی ارسال می‌شود که کیفیت لازم را ندارد.
قاسم‌پور تصریح کرد: تعداد پرونده‌هایی که در برخی از مراکزی که برای درمان ناروری دایر شده، گاهی صفر است! سیاست‌گذار باید به فکر این باشد که کیفیت برخی مراکز را توسعه دهد.
افزایش شهرنشینی و تراکم جمعیت یعنی کاهش رشد جمعیت
دکتر مشفق؛ محقق حوزه مهاجرت و بازتوزیع جمعیت اظهار کرد: سیاست‌گذاری برای انسان مدرن در عصر ارتباطات بسیار سخت است؛ سال 1335 جمعیت روستانشین، 75 درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌داد و در سال 1395 جمعیت شهرنشین، 76 درصد شده است؛ هر میزان شهرنشینی و تراکم جمعیت بیشتر شود، درصد رشد جمعیت کاهش پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: وقتی آمارها را بررسی می‌کنیم هر شهری که تراکم جمعیتی کمتری دارد، درصد باروری‌اش بیشتر می‌شود؛ علل اصلی این مسئله افزایش هزینه‌های مسکن، اجاره‌خانه، افزایش هزینه‌های ذهنی و عینی فرزندآوری، فشار روانی و استرس ناشی از محدودیت جا برای آسایش و آرامش، محدود شدن فضای خصوصی افراد و تضعیف حمایت‌های بین‌نسلی خانوادگی است.
این محقق تصریح کرد: این در حالی است که با اجرائی شدن بند 9 سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری بخش عمده‌ای از این مشکلات حل می‌شود؛ افزایش عدالت بین‌منطقه‌ای، کاهش هزینه‌های سرسام‌آور مدیریت شهرهای بزرگ و افزایش امنیت اجتماعی در مرزهای کشور از جمله مسائلی هستند که در این بند به آنها اشاره شده است.